Արձանագրային բուժումը ծանր վնասվածքներով հիվանդների վարման նախահիվանդանոցային փուլում

Արձանագրային բուժումը ծանր վնասվածքներով հիվանդների վարման նախահիվանդանոցային փուլում

Տեղափոխման խնդիրը հանդիսանում է նախա­հի­վան­դանոցային փուլում ծավալվող գործունեության հիմնահարցերից մեկը: Անվտանգ տեղափոխում ապա­հովելու համար հարկավոր են ոչ միայն անհրա­ժեշտ սարքավորումներով և դեղամիջոցներով հագեցած տրանսպորտային միջոցներ, այլև որոշակի տեսա­կան գիտելիքների և գործնական հմտություն­ների քաջ իմացություն: Այս տեսանկյունից ալգորիթմ­նե­րի ներդրումը հիվանդների վարման նախահիվա­ն­դա­նո­ցային փուլում հնարավորություն է ընձեռում բացա­ռելու մինչ այժմ գոյություն ունեցող տեղա­փոխ­ման ոչ ենթակա հիվանդ թյուր հասկացության գոյու­թյունը: Մեր հանրապետությունում այս հարցի հրա­տապությունն առավել ակնհայտ է և պայմանա­վոր­ված է առանձին տարածաշրջաններում գործող հի­վան­դանոցների տեխնիկական հագեցվածության և որակավորված բուժսպասարկման բացակայությամբ:

Սույն աշխատանքի նպատակն է ներկայացնել նախահիվանդանոցային փուլում ալգորիթմների ներ­դրման արդյունավետությունը՝ ծանր վնասվածքներով հիվանդների վարման ժամանակ:

Շուրջ 6 տարի Մ. Հերացու անվ. ԵՊԲՀ-ի Անեսթե­զիո­լոգիայի, ինտենսիվ թերապիայի և ռեանիմա­տոլո­գիայի ամբիոնը Էրեբունի բժշկական կենտրոնի անհե­տա­ձգելի բուժծառայության գործընթացում ներդրվել են վնասվածնքերով հիվանդների նախահիվան­դանո­ցային փուլի վարման ալգորիթմներ, որոնք ընդունված են ողջ աշխարհում:

Անհետաձգելի բուժծառայության կողմից սպա­սարկված ծանր վնասվածքով հիվանդները 2002 – 2007 թթ. կազմել են բոլոր տեսակի վնասվածքների 57%-ը: Հիվանդների ծանրությունը պայմանավորված է եղել գիտակցության տարբեր աստիճանի խան­գարումներով (ըստ Glasgow-ի սանդղակի 11 և ավելի ցածր), հեմոդինամիկայի անկայունությամբ և շնչա­ռության ընկճումով: Հիվանդների 68.9%-ը տեղափո­խ­վել են հանրապետության տարբեր մարզերից: Դեպքի պա­հից մինչև անհետաձգելի բուժծառայության անձնա­կազմի հասնելու ժամանակահատվածը կազմել է 8–10 ժ, որը բացատրվում է կամ դեպքի վայրի տեղան­քային առումով հեռու գտնվելով, կամ՝ ուշ տրված ահազանգով: Տեղափոխման միջին տևողու­թյունը կազմել է 5.8 ժամ, մահացությունը՝ 25.3%:

Դեպքի վայր հասնելուն պես՝ անհետաձգելի բուժծառայության կողմից իրականացված ստան­դարտ արձանագրային բուժումն ունեցել է բոլոր դեպ­քերի համար պարտադիր ընդհանուր սկզբունքներ, այն է՝ կենսական կարևոր օրգանների գործունեության ապահովում, կայուն երակային մուտք և ինֆուզիոն թերապիա, ցավազրկում և սեդացիա, հսկողություն:

Ստանդարտ արձանագրային գործելակերպին համաձայն՝ ըստ Glasgow-ի սանդղակի 10 միավորից պակաս գիտակցություն ունեցող հիվանդները պետք է ենթարկվեն շնչափողի ինտուբացիայի և անցնեն օժանդակ – մեխանիկական շնչառության: Հիվանդ­նե­րից 74%-ի մոտ գիտակցության մակարդակը եղել է 10 միավոր, սակայն նրանցից միայն 10.5%-ը է եղել ինտու­բացված: Անհետաձգելի բուժծառայության կողմից տեղում կամ տեղափոխման ճանապարհին ինտու­բացվել է հիվանդների 49.7%-ը:

Դեպքի վայրում կամ այն հիվանդանոցում, ուր տուժածը տեղափոխվել է անմիջապես, վերոհիշյալ հիվանդ­ներից միայն 40%-ի մոտ է եղել ծայրա­մասային երակի կաթետերավորում, այն էլ փոքր տրամաչափի կաթետերով, որն ունակ չէր ապահովելու բավարար ծավալի ինֆուզիա: Անհետաձգելի բուժ­ծա­ռա­յության կողմից բոլոր հիվանդների մոտ ապա­հովվել է կայուն երակային մուտք, ինֆուզիոն թերապիան իրականացվել է գերազանցապես 0.9%-անոց NaCl-ի լուծույթով: Շրջանառող արյան ծավալը համալրելու նպատակով, անհրաժեշտության դեպքում, կիրառվել են կոլոիդներ կամ 7.5%-անոց NaCl-ի հիպերտոնիկ լուծույթ: Առանձին դեպքերում հեմո­դինա­միկայի կայունությունն ապահովվել է կարդիոտոնիկների (դոպամին, նորադրենալին) անընդ­հատ ն/ե ներմուծմամբ:

Բոլոր հիվանդները պարտադիր ցավազրկվել են և տեղափոխվել սեդացիայի պայմաններում: Հեռու տա­րա­ծաշրջաններից տեղափոխվող բոլոր ծանր հիվանդներին` ասպիրացիայի կանխարգելման նպա­տա­կով կատարվել է ստամոքսի զոնդավորում:

Այսպիսով, վնասվածք ստանալուց հետո տեղում ցու­ցա­բերված անհետաձգելի բուժօգնության վերլու­ծությունը ցույց է տվել, որ այն ոչ միայն չի ընդգրկվել ոսկե ժամվա սահմաններում, այլև չի իրականացվել անհրաժեշտ ծավալով, որի հետևանքով, ցավոք, ան­կախ հետագայում իրականացվող նույնիսկ մաս­նա­գիտացված բարձրորակ միջոցառումների՝ անբա­րե­նպաստ ելքերի թիվը խիստ աճել է:

Մինչդեռ արձանագրային գործելակերպի ներ­դրումը նախահիվանդանոցային փուլում հնարա­վորու­թյուն է ընձեռել անվտանգ տեղափոխել ցանկացած կրիտիկական իրավիճակում գտնվող հիվանդի՝ ծանր հիվանդների մահացիությունը նվազեցնելով մինչև 18.4%:

Նյութի էլեկտրոնային սկզբնաղբյուր` Doctors.am