Հղիությունը շատ կարևոր ու պատասխանատու շրջան է յուրաքանչյուր կնոջ կյանքում: Այն հրաշալի առիթ է խորհելու Ձեր ապրելակերպի, սովորությունների և սննդի մասին, գնահատելու, թե ինչպես դրանք կարող են ազդել Ձեր և Ձեր ապագա երեխայի առողջության վրա: Ուզում եք արդյոք հավատարիմ մնալ առողջ ապրելակերպի սկզբունքներին, որոնք կբերեն օգուտ Ձեզ և Ձեր երեխային ինչպես այժմ, այնպես էլ հետագայում:

Հղի կնոջ և կերակրող մայրերի սնունդին ներկայացվող պահանջները

Հայտնի են սննդային 5 հետևյալ խմբերը`

Խումբ 1   Ածխաջրեր

- Հաց, հացազգիներ, մակարոնային մթերքներ, բրինձ, կարտոֆիլ
աշխատեք օգտագործել 6-11 բաժին

Ինչ է իրենից ներկայացնում մեկ բաժինը

- Մեկ կտոր հաց (մոտ 30-40 գրամ)
- 1/2 գավաթ եփված շիլա (բրնձի, հնդկաձավարի, վարսակաձավարի)
- 1/2 գավաթ եփված մակարոնեղեն
- 3/4 (մոտ 30 գ) պատրաստի չոր նախաճաշ
- 1 միջին չափի կարտոֆիլ

Թվարկված մթերքներից յուրաքանչյուրն իրենից ներկայացնում է մեկ բաժին:
Թվարկված մթերքները էներգիայի հիմնական աղբյուրներն են և պարունակում են В խմբի վիտամիններ, երկաթ, ցինկ, կալցիում: Կարտոֆիլը հանդիսանում է նաև վիտամին C-ի լավ աղբյուր:
Հղիության ժամանակ առաջացած փորկապությունը կանխելու նպատակով առաջարկվում է խոշոր աղվածքի ալյուրից, տարեկանից պատրաստված հացեր` << սև >>, << գորշ >> տեսակի:

Խումբ 2   Բանջարեղեն և մրգեր

Աշխատեք ճրը ընդունել 5 բաժնից ոչ պակաս (400 գ և ավել):

Ինչ է իրենից ներկայացնում մեկ բաժինը

- 1/2 գավաթ (մոտ 100 գրամ) բանջարեղեն
Օրինակ` գազար, գլուխ սոխ, բազուկ, կաղամբ, կանաչ պղպեղ, կանաչ սոխ և այլն-այդ թվում շոգեխաշած և ապուրի մեջ:
- 1 գավաթ կանաչեղեն (սպանախ, սալաթ, սիբեխ, կաղամբ և այլն)
- 1 միջին չափի լոլիկ
- 1/5 գավաթ կանաչ լոբի
- 1 միջին չափի միրգ (1 խնձոր, 1 տանձ կամ 2 ոչ մեծ սալոր)
- 1/2 գավաթ (մոտ 100 գրամ) թարմ, պահածոյացված կամ եփված հատապտուղ
- 1 բաժակ 200 մլ մրգի կամ բանջարեղենի հյութ (փորձեք ճզմել և խառնել գազարի և նարնջի հյութերը)

Բանջարեղենը և մրգերը հարուստ են շատ վիտամիններով, հանքային նյութերով, ինչպես նաև երկաթով և ֆոլաթթվով, որոնք կանխում են հղիության ժամանակ սակավարյունության առաջացումը:
Հիշեք, որ շատ վիտամիններ (օրինակ վիտամին C) անհրաժեշտ են ինչպես Ձեզ, այնպես էլ Ձեր երեխայի համար և չեն կարող պահեստվել երկար ժամանակ Ձեր օրգանիզմում:
Անհրաժեշտ է բավարար քանակի բանջարեղենի և մրգերի ամենօրյա ընդունումը, հատկապես տեղական արտադրության, քանի որ վիտամինները չեն պահեստավորվում օրգանիզմում:

Վիտամին C-ով հարուստ են.

- կարտոֆիլը
- լոբին
- կանաչ պղպեղը
- կաղամբը
- սև և կարմիր հաղարջը
- կիտրոնը և այլն

Ձմեռային-գարնանային սեզոնին, երբ քիչ են թարմ մրգերը և բանջարեղենը, կարելի է օգտագործել չորացրած մրգեր և բանջարեղեն:

Խումբ 3   Կաթ և կաթնամթերք

Աշխատեք օգտագործել օրը 3 բաժին: Ինչ է իրենից ներկայացնում մեկ բաժինը

- 1 բաժակ (մոտ 200 մլ) մածուն կամ յոգուրթ
- 45 գ պանիր (լուցկու տուփի մեծության)
- 1/2 գավաթ (մոտ 250 գ) կաթնաշոռ
- 1 բաժակ (200 մլ) կաթ

Կաթնամթերքները հանդիսանում են կալցիումի հիմնական աղբյուրներից մեկը, որն անհրաժեշտ է Ձեր երեխայի ոսկրերի և ատամների զարգացման համար, կրծքով կերակրելու ժամանակ կաթնագոյացման համար: Օրգանիզմը կալցիումի որոշակի պաշար ունի, այդ իսկ պատճառով պտղի մոտ կալցիումի անբավարարություն չի առաջանում: Կաթնամթերքները պարունակում են նաև սպիտակուցներ, վիտամիններ ու հանքային նյութեր, ինչպիսին են В խմբի որոշ վիտամիններ, վիտամին A: Կարագը, կաթի սեուցքը, կաթնասերը չեն պարունակում անհրաժեշտ ամինաթթուներ, կալցիում, այլ պարունակում են միայն ճարպեր:

Խումբ 4   Ձուկ, թռչուն և լոբազգիներ

Ցանկալի է օգտագործել օրը երկու բաժին Մեկ բաժնի մեջ մտնում է.

- 1-1.5 գավաթ (մոտ 150-200 գ) եփած լոբազգիներ
(լոբի, ոսպ, բակլա)
- 2/3-1 գավաթ (մոտ 100-150 գ) ընկույզ
- 2 ձու
- 80 գ ոչ յուղոտ ձուկ, թռչուն կամ միս
(հատկապես լյարդ, երիկամ)

Միսը երկաթի հիմնական աղբյուրն է, ընդ որում այն ավելի հեշտ է յուրացվում, քան բուսական մթերքների երկաթը:

Խումբ 5   Խոզաճարպ, յուղ (կարագ), մարգարին, քաղցրավենիք

Այս խմբի մեջ մտնում է կարագը, մարգարինը, բուսական յուղերը, խոզաճարպը, շաքարը, կոնֆետները, հրուշակեղենը, տորթերը, պաղպաղակը, այլ խոսքով ճարպի, շաքարի և աղի բարձր պարունակությամբ մթերքներ: Վերոհիշյալ մթերքներն ունեն բարձր կալորիականություն և խոլեստերինի բարձր պարունակություն: Անհրաժեշտ է որքան հնարավոր է հաճախ օգտագործել բուսական յուղ (օրինակ` ձիթապտղի, եգիպտացորենի կամ արևածաղկի) կենդանական ճարպերի փոխարեն, իսկ եթե դա անհնար է, ածխատեք ուղղակի պակասեցնել օգտագործվող ճարպերի քանակը:
Աղը օգտագործվում է ըստ նախկին պահանջարկի, սակայն պետք է խուսափել այն չարաշահելուց: Աշխատեք որքան հնարավոր է օգտագործել յոդացված աղ, որպեսզի դուք և հատկապես Ձեր երեխան ստանաք բավարար քանակությամբ յոդ հղիության և կրծքով կերակրելու շրջանում:

Հիշեք այս կարևոր միկրոէլեմենտների մասին

Ֆոլաթթու В9 Այս վիտամինը արտակարգ կարևոր է հղիության ժամանակ, հատկապես վաղ շրջանում և նույնիսկ մինչև բեղմնավորումը, որն էապես կանխարգելում է զարգացման արատների, հատկապես նյարդային խողովակի արատների առաջացումը:

Ֆոլաթթվի բավարար օգտագործումը նշանակալի մեծացնում են Ձեր երեխայի զարգացման առանց որևէ թերության ծնվելու հնարավորությունը: Այդ պատճառով հղիություն ծրագրած կանանց` մեկ ամիս մինչև հղիությունը և հղիներին առաջին 3 ամիսներին, հարկ է օգտագործել այնպիսի մթերքներ, ինչպիսին են` սպանախը, սալաթը, կաղամբը, կանաչիները, կանաչ լոբին, ծաղկակաղամբը և ֆոլաթթվով հարստացված չոր նախաճաշերը:

Որոշ կանանց, որոնց մոտ կա ֆոլաթթվի անբավարարության զարգացման հնարավոր վտանգ, կարելի է խորհուրդ տալ ֆոլաթթվի հաբերի ամենօրյա ընդունում 400 մկգ (0.4 մլգ) դոզայով, սակայն դուք անպայման պետք է խորհրդակցեք Ձեր բժշկի նետ:

Ֆոլաթթվով հարուստ են` սպանախը, սալաթը, կաղամբը, կանաչիները, կանաչ լոբին, ծաղկակաղամբը: Կարող է նշանակվել նաև ֆոլաթթու 400 մկգ (օրը` 0.4 մլգ)

Երկաթ Անհրաժեշտ է պտղի արյունաստեղծման (հեմոպոեզի) համար: Երկաթի անբավարարությունը հանգեցնում է սակավարյունության, որը կարող է պատճառ դառնալ հիպոքսիայի, պտղի զարգացման խանգարումների, հղիության վաղաժամ ընդհատման, արյունահոսությունների` ծննդաբերության ժամանակ: Երկաթի ամենալավ աղբյուրներ հանդիսանում են մսի ոչ ճարպոտ տեսակները, հատկապես լյարդը և երիկամները: Որոշ բանջարեղեններ (օրինակ` կանաչ տերևավորները, եփած լոբին և սիսեռը) նույնպես հանդիսանում են երկաթի լավ աղբյուր:

Երկաթով հարուստ են մսի ոչ ճարպոտ տեսակները(լյարդը և երիկամները), կանաչեղենը, լոբին, սիսեռը:

Թեյը և սուրճը վատացնում են երկաթի յուրացումը: Դրա համար աշխատեք թեյը և սուրճը խմել երկաթով հարուստ բուսական մթերքները ընդունելուց որոշ ժամանակ առաջ կամ հետո:

Կալցիում Շատ կարևոր է մոր և պտղի ոսկրերի և ատամների զարգացման համար: Կալցիումով հարուստ են կաթնամթերքները (կաթ, պանիր, մածուն) և որոշ ձավարներ:

Վիտամին D Շատ կարևոր է պտղի ռախիտի կանխարգելման և մոր սեփական ատամների և ոսկրերի առողջության համար:

Անհրաժեշտ է շատ ժամանակ անցկացնել դրսում, հատկապես արևոտ եղանակին. վիտամին D-ն ձևավորվում է Ձեր մաշկում արևի լույսի ազդեցության տակ:

Վիտամին D-ով հարուստ են` ճարպոտ ձուկը, ձուն, կարագը և մարգարինը

Վիտամիններ և հանքային աղեր կարելի է օգտագորշել միայն բժշկի նշանակումով:

Հեղուկների ընդունման վերաբերյալ

Խմեք բավարար քանակությամբ ջուր. օրը 6-8 բաժակ:

Կրծքով կերակրող կինը պետք է խմի այնքան, որ լիովին հագեցնի ծարավը:

Հղիության ընթացքում չի կարելի.

օգտագործել ալկոհոլ,որը կարող է դառնալ պտղի մոտ մտավոր և ֆիզիկական զարգացման զանազան խանգարումների պատճառ

ծխել.նիկոտինի թափանցումը օրգանիզմ կարող է պատճառ դառնալ վաղաժամ ծննդաբերության, ինքնաբեր վիժման, մեռելածնության, զարգացման խանգարումների:

Հղիության ընթացքում անհրաժեշտ է սահմանափակել կոֆեինի օգտագործումը, որի մեծ պարունակություն կա թեյի, կակաոյի, կոլայի մեջ: Սահմանափակել սուրճի օգտագործումը (օրը 3-4 բաժակից ոչ ավելի):

Դեղորայքը: Դեղերի մեծամասնությունը կարող են բացասաբար ազդել պտղի վրա, ուստի հակացուցված են հղիության և կրշքով կերակրելու ժամանակ: Որևէ դեղ օգտագործելուց առաջ, անգամ ասպիրինը և վիտամինային պրեպարատները, անպայման անհրաժեշտ է խորհրդակցել բժշկի հետ:

Հղիության ժամանակ քաշի ավելացումը Սովորաբար հղիության վերջում քաշը կարող է ավելանալ 10-12 կգ, միջինում հղիության 4-րդ ամսից քաշը ավելանում է ամսական 1.5-2 կգ:

Հիշե՛ք, հղիությունը ժամանակը չէ դիետայի համար` նիհարելու նպատակով:

Ինչպես պայքարել սննդի ընդունման հետ կապված պրոբլեմների հետ

Առավոտյան սրտխառնոց:Հղիների 70 %-ը տառապում են սրտխառնոցից, սովորաբար` վաղ շրջանում` հղիության 9-10-րդ շաբաթում: Ավելի ուշ, հղիության 4-րդ ամսվա վերջում սրտխառնոցը անհետանում է կամ պակասում է:

Սրտխառնոցը թեթևացնելու համար

- հաճախակի ընդունել սնունդ փոքր քանակներով (մոտավորապես 2 ժամը մեկ)

- խուսափել հոտերից և այն մթերքներից, որոնք խորացնում են սրտխառնոցը

- ուտել ավելի շատ ածխաջրատային սնունդ, օրինակ` չորացրած հաց, մրգային և բանջարեղենային աղցաններ (սալաթներ), օրվա ցանկացած ժամին

- պակասեցնել ճարպոտ և քաղցր սնունդը:

Փորկապություն: Հղիների 30-40 %-ը տառապում են փորկապություններից:

Փորկապությունները կանխելու նպատակով`

- խմեք ավելի շատ հեղուկներ, հատկապես ջուր (6-8 բաժակ)

- օգտագործեք ավելի շատ սննդային բջջանյութով հարուստ մթերքներ (կոպիտ աղվածքի ալյուրից հաց, ծագանակագույն բրինձ, չմաքրված հատիկաբույսեր, թարմ և չորացված մրգեր ու բանջարեղեն, հատկապես սև սալոր և թուզ):

Հիշե՛ք, երկաթի պրեպարատները կարող են երբեմն առաջացնել փորկապություն կամ խորացնել այն:

Այրոց: Կարող է հանդես գալ հղիության ցանկացած ժամկետում, չնայած ախտանիշները սովորաբար արտահայտվում են հղիության վերջում, հղիների մոտավորապես 30-50 %-ը տառապում են այրոցով:

Այրոցի դեմ պայքարի մի քանի խորհուրդներ.

- խուսափեք շոկոլադից, ճարպոտ սննդից և անանուխի հաբերից, հատկապես գիշերը-դրանք նպաստում են կերակրափողի մկանների թուլացմանը, այնպես, որ ստամոքսի թթու պարունակությունը հեշտ նետվում է հետ` դեպի կերակրափող

- խուսափեք թթու և կծու սննդից, որը նպաստում է կերակրափողի լորձաթաղանթի գրգռմանը (լոլիկ, թթու պտուղներ և ցիտրուսների հյութեր, քացախ, կծու պղպեղ և այլն)

- կաթը և կաթնամթերքները կարող են ժամանակավոր թեթևացնել այրոցը

- փոքրաքանակ և հաճախակի սննդի ընդունումը. շատ մի կերեք քնից առաջ

- քնեք բարձր բարձի վրա` գլուխը բարձր

- խորհրդակցեք բժշկի հետ նախօրոք, մինչև անտացիդային (հակաթթվային) պրեպարատների օգտագործումը: Նրանցից որոշները կապում են երկաթը և արգելակում նրա յուրացումը:

Կրծքով կերակրման առավելությունները

Կրծքի կաթը անփոխարինելի սնունդ է երեխայի համար:

Կրծքով կերակրումը (արհեստական կամ խառը կերակրման համեմատությամբ) պահպանում է երեխային վարակիչ հիվանդություններից, հատկապես լուծից և շնչառական ուղիների հիվանդություններից, ինչպես նաև ականջի և միզուղիների վարակներից:

Կերակրեք երեխային ըստ պահանջի` չսահմանափակվելով գրաֆիկով սահմանված կերակրման հաճախությամբ:

Մի հեռացրեք երեխային կրծքից ժամանակից շուտ, սպասեք, մինչև նա կհագենա և ինքը կթողնի պտուկը:

Աշխատեք երեխային կերակրել բացառապես կրծքով առաջին 6 ամիսներին, որից հետո շարունակեք կերակրել կրծքով այնքան հաճախ և այնքան ժամանակ, որքան կարող եք:

Բացառապես կրծքով կերակրել նշանակում է, որ առաջին 6 ամիսների ընթացքում Ձեր երեխան պետք է ստանա միայն կրծքի կաթ և ոչ մի այլ սնունդ կամ հեղուկ, անգամ ջուր:

Մոր սակավարյունությունը չի հանդիսանում հակացուցում կրծքով կերակրելու համար, նույնիսկ եթե Ձեզ մոտ հայտնաբերել են սակավարյունություն, պետք է շարունակեք կերակրելը կրծքով:

Քաշի կորուստը նույնպես չի հանդիսանում կրծքով կերակրելու հակացուցում, նույնիսկ քաշի կորուստների դեպքում պետք է շարունակեք կրծքով կերակրելը:

Չի կարելի դադարեցնել կրծքով կերակրելը, նույնիսկ եթե դուք ծխում եք կամ հազվադեպ օգտագործում եք ալկոհոլ, Ձեր կաթը միևնույն է հանդիսանում է ամենալավ սնունդը Ձեր երեխայի համար:

Կրծքով կերակրումը Ձեզ կպաշտպանի անցանկալի հղիությունից, ինչպես նաև կրծքագեղձի քաղցկեղից:

Կնոջ առողջ սնունդը կրծքով կերակրելու համար

Ծննդաբերությունից հետո Ձեր քաշը հնարավոր է, որ ավելանա 3-4 կգ-ով, քան եղել է մինչ ծննդաբերությունը: Մի ջանացեք անմիջապես նիհարել` հղիության ժամանակ կուտակված պաշարները կօգնեն ձեզ կրծքի կաթի արտադրության համար: Այն պահանջում է Էներգիայի մեծ ծախսեր, ուստի կրծքով կերակրելը որոշ ժամանակ հետո կօգնի վերականգնելու Ձեր սովորական քաշը:
Կրծքով կերակրելու ժամանակ առողջ սննդի սկզբունքները հիմնականում նույնն են, ինչ հղիության ժամանակ:

Հիշե՛ք, ալկոհոլը ներթափանցում է կրծքի կաթի մեջ, որի համար ընդհանրապես մի օգտագործեք ալկոհոլ կամ ծայրահեղ դեպքում սահմանափակեք նրա օգտագործումը:

Գոյություն չունեն ոչ մի գիտականորեն հիմնավորված տվյալներ այն մասին, որ որևէ ալկոհոլային խմիչք նպաստում է կրծքի կաթի արտադրությանը:

Ծխելը կարող է վատացնել կրծքի կաթի արտադրությունը և դրանով իսկ ազդել Ձեր երեխայի աճի վրա: Ծխելը պակասեցնում է նաև վիտամին C-ի պարունակությունը կրծքի կաթում:

Վնաս մի՛ պատճառեք Ձեր երեխայի թոքերին` երբեք մի ծխեք մանկան սենյակում:

Կոֆեինը ներթափանցում է կրծքի կաթի մեջ, և կարող է առաջացնել երեխայի մոտ գրգռվածություն և վատ քուն: Դրա համար աշխատեք չօգտագործել չափից ավել սուրճ, թեյ, կամ կոլայի տիպի ըմպելիքներ (կոֆեինի օգտագործման հանձնարարականները հիմնականում նույնն են, ինչ հղիների համար):

Շատ դեղեր նույնպես ներթափանցում են կրծքի կաթի մեջ, որի համար ցանկացած դեղ ընդունելուց առաջ խորհրդակցեք բժշկի հետ (սակայն դեղերի մեծամասնության ընդունումը չի հանդիսանում հակացուցում կրծքով կերակրելու համար):

Խորհուրդներ սննդի պատրաստման և սննդի հիգիենայի վերաբերյալ

Հղիության և կրծքով կերակրելու ժամանակ դուք պետք է լինեք հատկապես ուշադիր, որպեսզի խուսափեք վարակումից կեղտոտված սննդամթերքներից: Որոշ մանրէներ և մակաբույծներ կարող են վտանգավոր լինել Ձեր դեռ չծնված երեխայի համար:

Խուսափեք հում կամ կիսաեփ ձվերից. ձվի և՛ սպիտակուցը, և՛ դեղնուցը պետք է լինեն լավ եփված:

Խուսափեք տնային կամ չպահածոյացված պաշտետներից:

Խուսափեք ոչ պաստերիզացված պաղպաղակից, ինչպես նաև չպաստերիզացված կամ չեփված կաթից:

Միսը և թռչունը ենթարկեք խնամքով ջերմային մշակման:

Հանգամանորեն տաքացրեք նախօրոք պատրաստված կերակուրը և չկերված մնացորդները նախքան սեղանին մատուցելը:

Միսը պահեք սառնարանի ստորին դարակներում, այնպես, որ նա չծորա և չաղտոտի մյուս մթերքներին, մսի մշակումից հետո լվացեք ձեռքերը և խոհանոցային մակերեսները:

Խնամքով լվացեք մրգերը և բանջարեղենը:

Վիտամինները պահպանելու համար բանջարեղենները և մրգերը պետք է եփեք նվազագույն քանակության ջրում, խուսափեք գերեփելուց, օգտագործեք պատրաստումը շոգու կամ միկրոալիքային վառարանում:

Եթե դուք օգտվում եք միկրոալիքային վառարանից, հետևեք պատրաստողի հրահանգներին և միշտ ստուգեք, թե տաքացել է կերակուրը մինչև խորքը, թե ոչ:

Ստուգեք պիտանելիության ժամկետը սննդի փաթեթի վրա:

Օգտագործեք ձեռնոցներ այգեգործական աշխատանքների ժամանակ, լվացեք աշխատանքից հետո:

Խուսափեք կատուների հետ շփումից, հավաքեք կատվի արտաթորանքները միայն ձեռնոցներով: Կատուները կարող են լինել տոքսոպլազմոզի վտանգավոր աղբյուր, որը կարող է առաջացնել պտղի մոտ կուրություն, մտավոր զարգացման դանդաղեցում կամ կասեցում և նույնիսկ ներարգանդային մահ:

 

Նյութի էլեկտրոնային սկզբնաղբյուր` Doctors.am