Այսօր՝ մարտի 4-ին նշվում է Ճարպակալման դեմ պայքարի միջազգային օրը: Մինչ այս այդ օրը տարիներ շարունակ նշվել է հոկտեմբերի 11-ին: Իհարկե, ամսաթվի փոփոխությունից խնդիրը չի փոխվում, ճարպակալումն ամբողջ աշխարհում շարունակում է մնալ լուրջ խնդիր և դրա կանխարգելմանը և հաղթահարմանն ուղղված քայլերը միշտ արդիական են: Օրվա շրջանակներում խոսել ենք Հայաստանում բարիատրիկ (ճարպակալման) վիրաբուժության հիմնադիր, ընդհանուր, լապարոսկոպիկ վիրաբույժ Արամ Սեդրակյանի հետ:
Ինչպե՞ս կբնութագրեք ճարպակալում երևույթը
Ճարպակալումը ժառանգականորեն պայմանավորված քրոնիկ հիվանդություն է, որի հիմքում ընկած է ավելորդ ճարպի կուտակումը բոլոր օրգան համակարգերում, որը բերում է աղեստամոքսային, էնդոկրին, միզասեռական եւ հենաշարժիչ համակարգերի հիվանդությունների առաջացման:
Ճարպակալմանը նպաստող գործոններն են՝
- պասիվ կենսակերպ
- հորմոնալ խանգարումներ
- նյութափոխանակության խանգարումներ
- անառողջ սննդի չարաշահում
- գենետիկ նախատրամադրվածություն:
Ինչպե՞ս հասկանալ՝ արդյոք մարդու մոտ առկա է ճարպակալում թե՞ ոչ
Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության (WHO) կողմից միջազգային չափանիշ է դարձել բանաձևը, որով որոշվում է մարմնի զանգվածի ինդեքսը (BMI): Այն որոշելու համար քաշը բաժանում ենք հասակի քառակուսու վրա:
Օրինակ, եթե Ձեր քաշը 85 կգ է, հասակը՝ 165 սմ, ապա մարմնի զանգվածի ինդեքսը հաշվարկվում է հետեւյալ կերպ՝ 85: (1,65 × 1,65) = 31,2:
Ստացված թիվն էլ հենց կհուշի Ձեզ՝ արդյոք ունեք ճարպակալում, թե ոչ:
Եվ այսպես, եթե հաշվարկի արդյունքում BMI ցուցանիշը կազմել է՝
- 25-30 - ունեք ավելորդ քաշ
- 30-35 - 1-ին կարգի ճարպակալում
- 35-40 - 2-րդ կարգի ճարպակալում
- 40-45 - 3-րդ կարգի ճարպակալում
- 45 եւ բարձր - մորբիդ ճարպակալում
Ինչո՞վ է վտանգավոր ճարպակալումը
Ճարպակալումը և դրա հետեւանքով առաջացած բարդություններն աշխարհում մահացության դեպքերի 5-րդ տեղն են զբաղեցնում՝ սիրտ-անոթային և օնկոլոգիական հիվանդություններից հետո:
Ճարպակալումն առաջացնում է՝
- սիրտ-անոթային հիվանդություններ
- թոքերի գերծանրաբեռնված աշխատանք
- ոսկրամկանային համակարգի ծանրաբեռնվածություն
- էնդոկրին համակարգի խաթարում
- միզասեռական համակարգի խանգարումներ
- վերարտադրողական համակարգի խնդիրներ
- անպտղություն
Ճարպակալուման հետևանքով հնարավո՞ր է անպտղություն առաջանալ
Ճարպակալումով պացիենտների մոտ անպտղությունը տարածված է, քանի որ ճարպակալումով տղամարդկանց մոտ բարձր են կանանց հորմոնները՝ էստրոգենները, իսկ կանանց մոտ՝ տեստոստերոնը:
Ճարպակալումով կանանց մոտ՝
- խախտված է դաշտանային ցիկլը
- առկա է մազակալում
Տղամարդկանց մոտ՝
- վատ սպերմատոգենեզ
Ի՞նչ է ճարպակալման վիրահատությունը
Ճարպակալման կամ բարիատրիկ վիրահատությունը ստամոքսի երկայնակի մասնահատումն է, որն ուղղված է ստամոքսի ծավալի փոքրացմանն ու այդ կերպ մարմնի քաշի նվազեցմանը:
Վիրահատությունը կատարվում է լապարոսկոպիկ եղանակով:
Վիրահատության ժամանակ հեռացվում է ստամոքսի մեծ կորության հատվածը: Արդյունքում՝ մարդն ունենում է բանանի չափ ստամոքս՝ 200 միլիլիտր ծավալով:
Կարեւոր. ստամոքսի մեծ կորության հետ միասին հեռացվում է նաեւ քաղցի հորմոն արտադրող բջիջների խումբ, որը հետվիրահատական շրջանում նպաստում է՝
- սննդի նկատմամբ այլ վերաբերմունքի ձեւավորմանը
- քաղցի զգացողության նվազմանը
- նախասիրությունների (օրինակ՝ սեր քաղցրի նկատմամբ) փոփոխությանը:
Որոշ մարդիկ խուսափում են ստամոքսի մասնահատումից: Նման դեպքերում կատարվում է այլ վիրահատություն, որի ժամանակ ստամոքսի մեծ կորության հատվածը ոչ թե հեռացվում, այլ ծալվում է դեպի ներս: Վիրահատությունը նույնպես կատարվում է լապարոսկոպիկ եղանակով: Այս եղանակը նույնպես անվտանգ է: Վիրահատությունից 2-3 օր անց արդեն պացիենտը դուրս է գրվում հիվանդանոցից եւ անցնում իր բնականոն կենսակերպին:
Իսկ առանց վիրահատության ինչպե՞ս կարելի է պայքարել ճարպակալման դեմ
Ճարպակալում ունեցող շատ մարդիկ խուսափում են վիրահատությունից, սակայն ելք կա, այն է՝ ստամոքսի բալոնավորումը: Պրոցեդուրան իրականացվում է էնդոսկոպիկ եղանակով:
Ստամոքսում ժամանակավոր բալոն է տեղադրվում, որը տարածք է գրավում՝ առաջացնելով հագեցվածության զգացողություն:
Ի՞նչ հետազոտություններ է պետք անցնել նախքան ճարպակալման վիրահատությունը
Ճարպակալման վիրահատություն կարելի է կատարել սկսած 16 տարեկանից:
Վիրահատությունից առաջ կատարվում է՝
- պացիենտի հորմոնալ ֆոնի հետազոտություն
- գաստրոսկոպիա
- թրքական թամբի ռենտգեն
- թոքերի ռենտգեն
- սիրտ-անոթային համակարգի հետազոտություն
- արյան ընդհանուր քննություն
- ուլտրաձայնային հետազոտություն
Աղբյուրը՝ Doctors.am
