Կրծքագեղձի աուտոիմուն հիվանդություններ. Վիրաբույժ-գինեկոլոգ Անժելա Գևորգի Լեխլյան

Կրծքագեղձի աուտոիմուն հիվանդություններ. Վիրաբույժ-գինեկոլոգ Անժելա Գևորգի Լեխլյան.
Նաիրի Բժշկական կենտրոն

Կրծքագեղձի գոյացությունը, որը մամոգրաֆիկ հետազոտությամբ ունի չարորակ լինելու բարձր ռիսկ, միշտ չէ, որ քաղցկեղ է:
Չնայած կրծքագեղձի աուտոիմուն հիվանդությունները հազվադեպ են հանդիպում, սակայն նրանց մասին իրազեկվածությունը, և նման հիվանդությունների ախտորոշման և բուժման մասին գիտելիքները, ծայրահեղ կարևոր է` կրծքագեղձում նման օջախ ունեցող հիվանդներին, ճիշտ բուժելու համար: Այնուամենայնիվ տարբերակիչ ախտորոշման ժամանակ, կրծքագեղձի քաղցկեղը, միշտ պետք է խստորեն առանձնացնել կրծքագեղձի այս աուտոիմուն հիվանդություններից:

Համառոտ թվարկենք այս հիվանդությունների խումբը`

ԴԻԱԲԵՏԻԿ ՄԱՍՏՈՊԱԹԻԱ
Դիաբետիկ մաստոպաթիան հաճախ իրենից ներկայացնում է կրծքագեղձի` անցավ, շոշափվող գոյացություն, որը կարող է լինել մեկը կամ բազմակի նույն կրծքագեղձում կամ էլ ի հայտ գալ երկու կրծքագեղձերում էլ:  Դիաբետիկ մաստոպաթիայի մամոգրաֆիան առանձնահատուկ չի և շատ հաճախ նմանակում է քաղցկեղին:  Կրծքագեղձի ՄՌՏ հետազոտությունը ևս ախտորոշիչ դեր չունի այս հարցում: 

Դիաբետիկ մաստոպաթիա` շոշափվող գոյացության սոնոգրաֆիան ցույց է տալիս վատ ձևավորված զանգված` նման ցածր էխոգենությամբ օջախի, առանց այլ առանձնահատկությունների:  

Եվ ախտորոշումը ճշգրտվում է բիոպսիոն հյուսվածքի միկրոսկոպիկ քննությամբ: Դիաբետիկ մաստոպաթիան հանդիպում է առաջին տիպի շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ 13% _ի մոտ: Շատ ավելի քիչ են դեպքերը, երկար տարիներ, երկրորդ տիպի շաքարային դիաբետ ունեցող տարեց կանանց շրջանում: Դիաբետիկ մաստոպաթիայի պատճառագիտությունը շատ վատ է ուսումնասիրված, ինչևէ սա հանդիսանում է երկրորդային, որպես աուտոիմուն ռեակցիա: Աբնորմալ էքստրացելլուլյար ակկումուլյացիայի և ավելցուկ գլյուկոզիլացման, հիպերգլիկեմիայի արգասիկ են,  որը գործում է, որպես նեոանտիգեններ: Սրանք լիմֆոիդ B-տիպի բջիջների պրոլիֆերացիայի և աուտոհակամարմինների ձևավորման արդյունք են: Բորբոքային ներհոսքը կազմված է լիմֆոցիտներից և պլազմատիկ բջիջների փոփոխական քանակից: Т- և B-բջիջների հայտնաբերման մարկերները ցույց են տալիս B-բջիջների գերակշռում: Դիաբետիկ մաստոպաթիայի զարգացումը` բորբոքային հիպերգլիկեմիկ ներսփռանքի վաղ փուլից մինչև առավել խորը փուլեր, բնորոշվում են ֆիբրոզի ավելացմամբ և ներսփռանքի պակասումով: Բիոպսիոն նյութում իզոլացված պերիդուկտալ մոնոնուկլեար ներսփռանքի բջիջների առկայությունը, կվկայի այս հիվանդության վաղ փուլերի մասին, և հնարավորություն կտա դիաբետիկ հիվանդության վաղ ախտորոշման համար` կրծքագեղձի բիոպսիայի միջոցով:

Կրծքագեղձի բիոպսիան ցույց է տալիս դիաբետիկ մաստոպաթիայի ժամանակ լիմֆոցիտիկ մաստիտի պատկեր: Հեմատոքսիլին_էոզին: 400 x խոշորացված օրիգինալ պատկերներ:
Շաքարային դիաբետի կլինիկայի առկայության պարագայում` դիաբետիկ մաստոպաթիայի հեռացման անհրաժեշտություն չկա: Այս ախտորոշումը ծայրահեղ կարևորություն ունի դիաբետիկ մաստոպաթիայով հիվանդների հետագա վարման գործում, քանի որ հյուսվածքային բիոպսիան կարող է չպահանջվել կյանքի հետագա հսկողության ժամանակ` կրծքում նմանատիպ փոփոխություններ կրկին առաջանալու դեպքում:  Դիաբետիկ մաստոպաթիայով հիվանդների հյուսվածքային բիոպսիաների թվի նվազեցումը իր հերթին կբերի երկարատև լավացող վերքերի և վերջիններիս հետագա ինֆեկցիոն բարդությունների նվազեցմանը` ինչը շատ հաճախ է հանդիպում այս հիվանդների շրջանում: 
Դիաբետիկ մաստոպաթիան կարող է նաև կապված լինել վահանաձև գեղձի խնդիրների հետ: Ախտորոշված` թիրեոիդ միկրոսոմալ հակամարմիններով, առաջին տիպի ՇԴ_ով և Հաշիմոտոյի թիրեոիդիտով  հիվանդների մոտ, առկա են լիմֆոցիտիկ մաստոպաթիայի մի շարք դեպքեր: Սա ցույց է տալիս, որ կրծքի բիոպտատներում առկա պերիլոբուլյար բորբոքային ներսփռանքը կարող է հանդիսանալ աուտոիմուն թիրեոիդիտի վաղ ախտանիշ: Հիվանդության վաղ ախտորոշումը մեծ դրական անրադառծ կունենա  հիվանդի հետագա վարման վրա:

ՍԱՐԿՈԻԴՈԶ
Սարկոիդոզը դա համակարգային գրանուլոմատոզ բորբոքում է` անհայտ ծագման էթիոլոգիայի, որը կարող է տարածվել բազմաթիվ օրգաններում, օրինակ` լիմֆատիկ գեղձեր, թոքեր, մաշկ և հոդեր: Կուրծքը սարկոիդոզով ախտահարված է լինում հազվադեպ: Օջախը կրծքագեղձում կարող է լինել շոշափվող, կամ երևալ մամոգրաֆիկ նկարներում: Մամոգրաֆիան/սոնոգրաֆիան  ցույց են տալիս ասիմետրիկ խտության հանգույց կամ արխիտեկտոնիկայի այնպիսի խախտումներ, որոնք բնորոշ են չարորակ գոյացություններին:  Բոլոր հասանելի այլ հետազոտություններից բացի,  բիոպսիա անհրաժեշտ է ախտորոշումը հստակեցնելու համար, այն դեպքերում, երբ ժխտված են  իդիոպաթիկ գրանուլոմատոզ մաստիտը, տուբերկուլյոզը, կատվի-ճանկռածքի հիվանդություն (Bartonella henselae), սնկային ինֆեկցիան և այլ աուտոիմուն հիվանդությունները: Հիմնական բուժումը հանդիսանում են կորտիկոստերոիդները: 

ԼՈՒՊՈՒՍ
Լուպուս-մաստիտը դա համակարգային լուպուս էրիթեմատոզ պրոֆունդուսի կամ լուպուս պեննիկուլիտիսի հազվադեպ դրսևորումներն են: Սա իրենից ներկայացնում է աուտոիմուն խանգարում, որը բուժվում է իմունոսուպրեսիվ թերապիայի միջոցով: Կարող է հանդես գալ մեկ կամ բազմակի ենթամաշկային զգայուն կամ ցավոտ կրծքագեղձի գոյացությունների ձևով, որոնք հետագայում կարող են խոցոտվել:  Մամոգրաֆիկ հետազոտությունը հնարավոր է ցույց տա կալցիֆիկացիայի դաշտեր: Միկրոսկոպիկ քննությամբ բնորոշ են լիմֆոցիտիկ բլթային պանիկուլիտ` հանգուցային, տարածված կամ պերիդուկտալ լիմֆոպլազմատիկ ներսփռանքով: Հազվադեպ դեպքերում այս համակարգային հիվանդության առաջին դրսևորումը կարող է լինել լուպուս_մաստիտը, և բիոպսիոն քննության տվյալները կնպաստեն համակարգային լուպուսի վաղ ախտորոշմանը: Կլինիկապես, առկա է բուժական էֆֆեկտ անտիմալարիալ դեղերից կամ կորտիկոստերոիդային թերապիայից:  Անէֆֆեկտիվ դեղորայքային բուժման դեպքում, վիրահատական բուժումը հանդես է գալիս որպես հիմնական: 

ՎԵԳԵՆԵՐԻ ԳՐԱՆՈՒԼՈՄԱՏՈԶ  
Վեգեների-Գրանուլոմատոզը կարող է հանդես գալ միակողմանի կամ երկկողմանի կրծքագեղձի շոշափվող գոյացությունների ձևով` մեռուկի, թարախակույտի ձևավորմամբ կամ խոցոտման առկայությամբ: Բնորոշ Մամոգրաֆիկ դրսևորումներ չունի, և ախտորոշումը հիմնվում է կլինիկական դրսևոևումների և հյուսվածքի բիոպսիոն տվյալների վրա: Միկրոսկոպիան հաճախ ցույց է տալիս միջին տրամաչափի անոթների անոթաբորբի պատկեր, մեկտեղված մեռուկի և գրանուլոմատոզ ներսփռանքի հետ: Իմունոսուպրեսիվ թերապիան հիմնական բուժման եղանակն է:  Անէֆֆեկտիվության դեպքում, հնարավոր է լինի կրծքագեղձի հեռացման` մաստէկտոմիայի կարիք: 

ՀՍԿԱ-ԲՋՋԱՅԻՆ ԶԱՐԿԵՐԱԿԱԲՈՐԲ 
Հազվադեպ է հանդիպում: Հսկա-բջջային զարկերակաբորբը ախտահարում է դաշտանադադարում գտնվող կանանց, առաջացնելով կրծքագեղձի եզակի կամ բազմակի ուռուցքներ, որոնք  երբեմն ուղեկցվում են կարմրությամբ և ցավով: Վերջինս փոխկապակցված է ընդհանուր ախտանիշերի հետ` սուբֆեբրիլ ջերմություն, մկանացավ և հոդացավ: Տարբերակիչ ախտորոշումը իրականացվում է հյուսվածքների բիոպսիայի միջոցով: Երբեմն, կլինիկական ախտանիշներն և սոնոգրաֆիկ ճաճանչանման ախտանիշերի առկայությունը լինում է բավարար հիվանդության ախտորոշման գործում: Պաթոհյուսվածքաբանական քննությունը ցույց է տալիս էլաստիկ թելիկների պատռում, հսկա-բջջային ներսփռանք և անոթների պատերի այտուց: Կորտիկոստերոիդները հանդիսանում են բուժման հիմնական ընտրությունը:

ՆՈԴՈԶԱ ՊՈԼԻԱՐՏԵՐԻՏ   
Հանդիսանալով  համակարգային բորբոքային խանգարում, Նոդոզա պոլիարտերիտը երբեմն, ոչ հաճախակի, կարող է պրոցեսի մեջ ներգրավվել կրծքագեղձի մաշկը և/կամ պարենքիման` հյուսվածքները, նմանակելով չարորակ պրոցեսի կամ բորբոքման` մաստիտ: Մամոգրաֆիա` հնարավոր է զարկերակների կալցիֆիկացիաների առկայություն կամ մամոգրաֆիան կարող է լինել նորմայի սահմաններում: 

Երկկողմանի մամոգրաֆիան ցույց է տալիս զարկերակների բարորակ կալցիֆիկացիաններ: (A) Աջ մեդիոլատերալ թեք պատկեր, ցույց է տալիս զարկերակի կալցիֆիկացիա (սլաք)` և կրծքամկանը:  (B) Ձախ  մեդիոլատերալ թեք պատկեր, ցույց է տալիս զարկերակի կալցիֆիկացիա (սլաք):
 

Բիոպտատների միկրոսկոպիկ քննությունը ցույց է տալիս զարկերակների մկանային շերտի տրանսմուրալ (ամբողջ պատի ներգրրավմամբ), սեգմենտալ բորբոքում, բորբոքային ներսփռանք նկատվում է նաև ֆիբրինոիդ նեկրոզի օջախներում: Էֆֆեկտիվ է համարվում իմունոսուպրեսիվ թերապիան` կորտիկոստերոիդներով:

ԱՄԻԼՈԻԴՈԶ
Սա համակարգային ամիլոիդոզի հազվադեպ հանդիպող դրսևորում է կրծքագեղձում: Կարող է հանդես գալ, որպես կրծքի գոյացություն կամ երևալ մամոգրաֆիկ հետազոտությամբ:  Միկրոսկոպիկ քննությամբ` առկա է հիալինային ամորֆ մատերիալ, որը ներկվում է կոնգո-կարմիրով, ինչը հանդիսանում է ախտորոշիչ գործոն ամիլոիդոզի դեպքում: 

Doctors.am