Դիաբետիկ  թաթը  համարվում է շաքարային դիաբետի ամենածանր ու ամենաուշ բարդությունը, որը բերում է բժշկական, սոցիալական  և տնտեսական մեծ խնդիրների ի հայտ գալուն:
Չնայած բազմաթիվ   Սենտ-Վինսենտյան դեկլարացիայի հիման վրա իրականացրած ծրագրերի  նկատելի  հաջողություններին, այնուամենայնիվ, շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ ստորին վերջույթների  ամպուտացիաների  քանակը մնում է բավականին բարձր և շարունակում է աճել:
Վերջինս պայմանավորված  է նաև շաքարային դիաբետի էպիդեմիկ աճով:

Համաշխարհային մակարդակով ստացված տվյալների համաձայն, շաքարային դիաբետով հիվանդների ստորին վերջույթների ամպուտացիաների   քանակը մեկ   ժամում     կազմում  է  55 մարդ:
Բարձր է նաև հետվիրահատական մահացությունը: Տարբեր երկրներում կատարված էպիդեմիոլոգիական հետազոտությունների  տվյալների համաձայն ստորին վերջույթների ոչ տրավմատիկ բնույթի  ամպուտացիաների 50-75%-ը  շաքարային դիաբետով հիվանդների մոտ է:
Այս ցուցանիշները իհարկե սարսափեցնող են:  h

Դիաբետիկ թաթի սինդրոմը դա պերիֆերիկ նյարդային համակարգի, զարկերակային և միկրոցիրկուլյատոր արյան շրջանառության, ոսկրա-հոդային համակարգի պաթոլոգիկ փոփոխությունների ամբողջականություն է, որը հանդիսանում է խոցային և նեկրոտիկ պրոցեսների անմիջական պատճառ:

Շատ կարևոր է իրականացնել դիաբետիկ թաթի ռիսկային խմբերի սկրենինգը: 
Բարձր ռիսկային խմբի մեջ են մտնում  1-ին և 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետով հիվանդները՝ չկարգավորված գլիկեմիկ ցուցանիշներով, որոնք ունեն պերիֆերիկ նեյրոպաթիա, մակրոանգիոպաթիա, և օստեոարթրոպաթիա:

Ռիսկային գործոններից շատ է կարևորվում   պերիֆերիկ սենսոր-մոտորային նեյրոպաթիան: Պերիֆերիկ նյարդերի ախտահարման հետևանքով ոտնաթաթը զրկվում է պաշտպանական ռեակցիաներից` ջերմաստիճանի, ցավի, հպման, վիբրացիայի զգայունակությունից:

hՊերիֆերիկ մոտորային նեյրոպաթիան բերում  է ստորին վերջույթների մկանային տոնուսի թուլությանը և ատրոֆիային:
Առաջանում են ոտնաթաթի բիոմեխանիկական խախտումներ, աստիճանաբար հարթվում են ոտնաթաթի կամարները:  Ոտնաթաթի տակ առաջանում են  պլանտար (հպման)  գերծանրաբեռնված  օջախներ, որոնցից ձևավորվում  են հիպերկերատոզներ:

Քայլքի  ժամանակ նման  օջախները   շարունակ  ենթարկվելով տրավմայի` սեղմում են փափուկ մկանային հյուսվածքները`  առաջացնելով ազատ տարածություն, որն  էլ   լցվում   է  բորբոքային  հեղուկով: 

Ինֆեկցիայի ներթափանցումը  դեպի  հյուսվածք բերում է վերքային մակերեսի,  հետագայում էլ խոցի առաջացման:
Ոսկրա-հոդային համակարգի փոփոխությունները զարգանում են նեյրոպաթիային զուգահեռ և ավելի վառ արտահայտվում են ոտնաթաթում :

Ոչ ինֆեկցիոն դեստրուկտիվ ամենածանր բարդություններից  է Շարկոյի թաթը, կամ էլ նեյրոօստեոարթրոպաթիան, որին բնորոշ են պաթոլոգիկ կոտրվածքները և սպոնտան հոդախախտերը:

Այն  ունի  սուր և քրոնիկ ընթացք:
Սուր շրջանում, ոտնաթաթում  ի հայտ է գալիս այտուցվածություն, կարմրություն, ջերմություն: Սակայն հիվանդը` զգայունության անկման հետևանքով,  շարունակում է քայլել, որն էլ հանգեցնում է շարունակական կոտրվածքների ու  դեֆորմացիաների: Կտրուկ սահմանափակվում են շարժումները, հատկապես սրունք-թաթային հոդում:                                                                                                                                                    
Ինչպե՞ս ավելի էֆեկտիվ կանխել դիաբետիկի թաթի հետևանքով ամպուտացիաների քանակի աճը:  

Շատ երկրների երկար տարիների  փորձը  ցույց է տալիս, որ շատ կարևոր նշանակություն ունի  դիաբետիկ թաթի ռիսկային գործոնների ժամանակին ախտորոշումը, համապատասխան  բարձրակարգ օգնությունը և  օրթոպեդիկ կոշիկների ու ներդիրների կրելը:

Ավելի քան 50% դեպքերում ոտնաթաթի ախտահարման պատճառ է հադիսանում կոշիկը:

Շաքարային դիաբետով հիվանդները պետք է`

-հագնեն լայն կոշիկներ

-հարմարավետ կոշիկներ

-ամուր տակացու ունեցող կոշիկներ`օրթոպեդիկ ներդիրներով:

 

Միայն օրթոպեդիկ ներդիրները կարող են  կարգավորել  ոտնաթաթի  բիոմեխանիկան,  հնարավորինս  հանել գերծանրաբեռնվածությունը ստորին վերջույթներից, նպաստել, որպեսզի  ոտնաթաթի տակ հիպերկերատոզները չվերածվեն տրոֆիկ խոցերի:

Այնպիսի երկրներում, ինչպիսիք են ԱՄՆ-ն, Ֆրանսիան, Անգլիան շաքարային դիաբետով հիվանդները հաճախում են պոդիատրիկ կաբինետներ:

-Շաքարային դիաբետով հիվանդը  պոդիատրիկ կաբինետում սովորում է ինչպես խնամել  և զննել ոտնաթաթը, մշակել  եղունգները, հիպերկերատոզները (մոզոլները), մաշկը և  այլն:  

-Մոնոֆիլամենտների միջոցով որոշվում է ոտնաթաթի  տակտիլային  զգայունությունը:

-Համակարգչային հետազոտությունը ցույց է տալիս ծանրության բաշխումը ոտնաթաթում  ստատիկ   և դինամիկ շարժման ժամանակ:

Այս հետազոտության տվյալների համաձայն պատրաստվում են  անհատական   օրթոպեդիկ ներդիրներ և կոշիկներ:

Վաղ ախտորոշումը և  հիվանդներին  կրթելը հնարավորություն է տալիս պակասեցնել ոտնաթաթի տրոֆիկ խոցերի և ամպուտացիաների քանակը:


Հեղինակ`Բժիշկ պոդիատոր Հասմիկ Աղուզումցյան
Աղբյուրը` Doctors.am
Հոդվածի հեղինակային իրավունքը պատկանում է  Doctors.am կայքին