Դեռահասության տարիքը (12-14 տ.) համարվում է մարդու կյանքի և ընդհանուր զարգացման ամենագլխավոր շրջանը, որը նաև մասնագետները անվանում են "ճգնաժամային տարիք": Այս փուլում "ճգնաժամ" է ապրում երեխայի ողջ օրգանիզմը, վերափոխվում են մարմինը և արտաքինը, մեծ փոփոխություններ են սկսվում նաև հոգեկան աշխարհում:
Դեռահասության տարիքի ամենակարևոր ընդհանուր կենսաբանական պրոցեսը սեռական հասունացումն է, որն առաջանում է սեռական գեղձերի գործունեության ակտիվացումից: Այն իր հերթին բերում է հոգեբանական տեղաշարժերի. պատանին իրեն զգում է տղամարդ, աղջիկը՝ կին: Դա է այն հիմնական պատճառը, երբ հատկապես այս տարիքից են ծնունդ առնում բազմաթիվ բացասական սովորույթներ՝ ծխելը, խմելը, վատ շրջապատը, երբ դեռահասը ձգտում է նմանվել մեծահասակներին, ընդօրինակել նրանց: Ուստի հատկապես այստեղ կարևոր է ուսուցիչների և ծնողների նրբանկատ ու համբերատար վերաբերմունքը, նրանց հոգեկան աջակցությունը և սփոփանքը:
Այս տարիքում դեռահասի ամենաառաջնային խնդիրը իրեն "հասկացող ու սրտակից" մարդ գտնելն է, ում նա կվստահի իր բոլոր գաղտնիքները (հաճախ այդ մարդը լինում է օտար մեկը):
"Ես սուր կերպով եմ տանում այն ամենը, ինչ ասում են ծնողներս՝ որտե՞ղ էիր, ինչո՞ւ ուշացար, չէ՞ որ ես արդեն մեծ եմ և լավ գիտեմ, թե ինչ եմ անում...",- այսպես է արտահայտվում 14-ամյա մի պատանի:
Դեռահասության տարիքում հատկապես շատ են անհանգստություն պատճառում մաշկի թերությունները, ավելորդ կշիռը:
Աղջիկները իրենց արտաքինին սկսում են ավելի մեծ նշանակություն տալ, օգտագործում են կոսմետիկա, հագնում են բարձրակրունկ կոշիկներ, որը սակայն նախընտրելի չի համարվում:
Իսկ ի՞նչ պետք է անել հնարավորին չափ օգնելու համար դեռահասին, զերծ պահելու նրան սխալ քայլերից ու շրջապատի վատ ազդեցությունից:
Սա շատ նուրբ հարց է, և որոշակի լուծում առաջարկելը ճիշտ չի լինի: Պարզապես ամեն մի ծնող, ունենալով դեռահաս երեխա, պետք է հիշի իրեն այդ տարիքում ու ըստ այդմ վարվի նրա հետ ճիշտ: Հարկավոր է "շահել" դեռահասի վստահությունը, չստիպել ու չզայրացնել նրան, չկպչել նրա հոգու նուրբ թելերին: Չէ՞ որ ամեն մի խոսքն ու ժեստը շատ սուր են ընկալվում այդ շրջանում: Փորձե՛ք խոսել նրա հետ, կիսե՛ք ձեր պրոբլեմները նրա հետ, ինչպես մեծի հետ, ցո՛ւյց տվեք, որ հարգում եք նրա "ես"-ը:
Երբեք մի՛ համեմատեք ձեր երեխային որևէ մեկի հետ, օրինակ՝ "քո ընկերը(ուհին) այդպիսին չէ... նմանվի՛ր մի քիչ եղբորդ" և այլն: Այսպիսի արտահայտությունները հաճախ կարող են վատ անդրադառնալ դեռահասի ներքին պատկերի և ինքնագնահատականի վրա:
Կարողացե՛ք լինել ոչ թե ծնող, այլ լավ ընկեր դեռահասի համար, խոսե՛ք նրան հուզող թեմաներից, մի՛ ամաչեք, չէ՞ որ ցանկության դեպքում նա իր հարցի պատասխանը կարող է ստանալ սխալ աղբյուրներից:
Մի՛ մոռացեք, որ դեռահասության շրջանում են սկսվում սեռային հարաբերությունները, միմյանց ձգտելն ու դուր գալը, այստեղից է ձևավորվում սիրո հասկացությունը, որը հետագայում կարող է որոշիչ դեր ունենալ կողակցի ճիշտ ընտրության և ամուսնության հարցերում:
