Պերիօդոնտի կառուցվածքը
Periodontium - շուրջատամնային հյուսվածք
Պերիօդոնտը իրենից ներկայացնում է խիտ շարակցական հյուսվածք, որը տեղակայված է ատամի արմատի շրջանում` ցեմենտի և ատամնաբնի պատի միջև, զբաղեցնելով ամբողջ պերիօդոնտալ ճեղքը: Պերիօդոնտի սահմաններն են` ատամի արմատի մակերեսը (ցեմենտը) և ատամնաբնի ոսկրային պատը, իսկ հարվզիկային շրջանում` ատամի կլոր կապանը:
Պերիօդոնտը զարգանում է ատամի սաղմի ատամնապարկից: Պերիօդոնտի միջին լայնությունը վերին ծնոտի վրա կազմում է 0,2-0,25մմ: Սակայն այն տարբեր է նույնիսկ մեկ ատամի շրջանում: Այսպես, արմատի միջին հատվածում պերիօդոնտալ ճեղքը նեղացած է, իսկ դեպի ատամի պսակ և արմատի գագաթ այն լայնանում է, նմանվելով ավազե ժամացույցի: Պերիօդոնտալ ճեղքի այսպիսի տեսքը պայմանավորված է ատամի միկրոշարժումներով ատամնաբնի մեջ:
Պարզված է, որ պերիօդոնտալ ճեղքը իր առավելագույն լայնությունն ունի արմատի գագաթային շրջանում (միջին լայնությունը 0.26 մմ), այնուհետև վզիկային շրջանում (0.24մմ) և նվազագույնը` միջին հատվածում (0.11մմ): Պերիօդոնտալ ճեղքի լայնությունը կարող է փոփոխվել տարբեր ֆիզիոլոգիական և ախտաբանական վիճակների ժամանակ: Չծկթած ատամի պերիօդոնտալ ճեղքը նեղ է` 0,1-0,15մմ, տարեց մարդկանց մոտ հակառակը` այն լայնանում է պերիօդոնտի հաստացման հետևանքով: Անտագոնիստ ատամի կորուստը բերում է պերիօդոնտալ ճեղքի նեղացմանը, իսկ ատամի գերծանրաբեռնվածությունը` պերիօդոնտի հաստացմանը (հիպերտրոֆիայի), ինչը բերում է ատամնաբնի ոսկրային հյուսվածքի փոփոխումների և պերիօդոնտալ ճեղքի լայնացմանը: Պերիօդոնտալ ճեղքի լայնացում տեղի է ունենում նաև պերիօդոնտում զարգացող բորբոքային պրոցեսների հետևանքով, որոնք բերում են արմատի ցեմենտի և ատամնաբնի ոսկրի քայքայմանը:
Պերիօդոնտի շարակցական հյուսվածքը կազմված է կանոնավոր դասավորված կոլագենային թելերից, բջիջներից և միջբջջային հիմնական նյութից:
Պերիօդոնտի թելերն են` կոլագենային, էլաստինային, օքսիթալանաին և արգիրոֆիլ:
Պերիօդոնտի կոլագենային թելերը կազմում են ամբողջ զանգվածի 60%:
Ներկայումս հայտնի է կոլագենի 16 տարբեր գենետիկական տիպեր, որոնք տարբերվում են ինչպես իրենց կառուցվածքով, այնպես էլ իրենց հատկություններով:
Մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում I, III, IV, և V տիպի կոլագենային թելերը: Նորմայում պերիօդոնտում գերակշռում է I տիպը, իսկ III-ը` քիչ: IV տիպի կոլագենային թելեր կան պերիօդոնտի անոթների բազալ թաղանթներում, իսկ V տիպը տեղակայված է շուրջանոթային: IV և V տիպը կազմում է ընդհանուր կոլագենային թելերի մոտ 2%:
Կոլագենային թելերը խմբավորվում են հաստ խրձերի մեջ` 5-10մկմ տրամագծով, որոնք մեկ ծայրով ներհյուսվում են արմատի ցեմենտի մեջ, իսկ մյուսով` ատամնաբնի ոսկրային հյուսվածքի: Իդեպ ատամնաբնային պատի մոտ այդ ֆիբրոզ խրձերը ավելի կոշտ են, քան ցեմենտի մոտ:
Կոլագենային թելերը (Շարպեյան թելեր) ունեն տարբեր կողմնորոշում, որից կախված նրանց ստորաբաժանում են տարբեր ֆունկցիոնալ խմբերի:
Տարբերում են կոլագենային թելերի ետևյալ խմբերը`
1.Հիմնական կոլագենային թելերի լնդային խումբ`
ա)ազատ լնդային թելեր (ատամնալնդային)
բ)տրանսսեպտալ թելեր
գ)շրջանաձև թելեր (շրջանաձև կապան)
դ)երկայնաձիգ թելեր
ե)ատամնաբուն - լնդային թելեր
2.Հիմնական կոլագենային թելերի ատամնաբնային խումբ
ա)ատամնաբնային կատարի թելեր
բ)հորիզոնական թելեր
գ)թեք թելեր
դ)գագաթային թելեր
ե)միջարմատային թելեր
Ազատ լնդային թելերը ձգվում են ատամի վզիկից (էմալ-ցեմենտային սահմանից) մինչև ազատ լնդի շարակցական հյուսվածքը, ամուր սեղմելով լնդային եզրը ատամի վզիկին: Տրանսսեպտալ թելերը ձգվում են հարևան ատամների ցեմենտների միջև: Շրջանաձև թելերը գրկում են ատամը վզիկի շրջանում` առաջացնելով կլոր կապանը: Երկայնաձիգ թելերը ձգվում են նորից ատամի վզիկի մակարդակով, անդաստակային և բերանային լնդի երկայնքով: Ատամնաբուն-լնդային թելերն ընթանում են միջատամնային ոսկրային խտոցի և լնդի միջև:
Ատամնաբնային կատարի թելերի մի ծայրը ամրացված է ատամնաբնային կատարի եզրին, իսկ մյուսը` ատամի ցեմենտին (ցեմենտ-էմալային սահմանին մոտ): Ընդ որում, ցեմենտին միացման մակարդակը ավելի բարձր է, քան ատամնաբնային կատարի շրջանում: Թելերի հորիզոնական խումբն ունի միացման նույն տեղամասերը, սակայն խուրձն ընթանում է հորիզոնական դիրքով: Թեք կոլագենային թելերը պերիօդոնտային կապանի գերակշռող մասն են կազմում և ձգված են ատամնաբնի ոսկրային պատից դեպի ցեմենտը` ունենալով թեք գագաթային ուղղվածություն: Այս թելերի շնորհիվ ստեղծվում է այն տպավորությունը, թե ատամը կախված է ատամնաբնում, որովհետև նրանց միացման մակարդակը ատամնաբնին ավելի բարձր է, քան ցեմենտին: Գագաթային թելերը ճառագայթաձև ուղղված են արմատի գագաթի և ատամնաբնի հատակի միջև: Վերջապես միջարմատային թելերը տեղակայված են արմատների երկատման և եռատման շրջաններում:
Հիմնական կոլագենային թելերի անատոմո-ֆիզիոլոգիական նշանակությունը կայանում է լնդի և ատամի ամրացման, ծամիչ ճնշմանը դիմակայման և նրա բաշխման մեջ:
Էլաստինային թելեր 
Քանակով ավելի քիչ են, տեղակայված են կոլագենային թելերի միջև: Ավելի հաճախ հայտնաբերվում են կտրիչների և ժանիքների պերիօդոնտի հարվզիկային շրջանում:
Օքսիթալանային թելեր
Հանդիսանում են էլաստինային թելերի տարատեսակ, կայուն են թթուների նկատմամբ: Պերիօդոնտում հանդիպում են բավականին մեծ քանակով և հիմնականում տեղակայված են հարվզիկային և հարգագաթային շրջանում, իսկ անոթների շուրջ առաջացնում են օքսիթալանա-անոթային կառուցվածքներ: Ատամի գերծանրաբեռնվածության պայմաններում օքսիթալանային թելերի քանակը և հաստությունը ավելանում են:
Արգիրոֆիլ թելեր
Այս թելերը հայտնաբերվում են արծաթի աղերով ներկելու ժամանակ (ներկվում են սև գույնի): Նրանք տեղակայված են կոլագենային թելերի խրձերի միջև և ունեն նույն ուղվածությունը: Ավելի հաճախ հայտնաբերվում են հարվզիկային և հարգագաթային շրջանում, նաև բազմարմատանի ատամների ֆուրկացիաների մոտ:
Հիմնական (ամորֆ) նյութը դոնդողանման միջավայր է, որը զբաղեցնում է թելերի և բջիջների միջև ընկած տարածությունները: Հիմնական նյութի 70% կազմում է ջուրը: Այն նաև պարունակում է թթու մուկոպոլիսախարիդներ և սպիտակուցներ: Հիմնական նյութի շնորհիվ տեղի է ունենում բջիջների և կոլագենային թելերի նյութափոխանակությունը: Բացի այդ հիմնական նյութը մեծ դեր է խաղում ծամողական ծանրաբեռնվածության բաշխման ժամանակ (ամորտիզացիա):
Պերիօդոնտին բնորոշ է շարակցական հյուսվածքին հատուկ բջջային կազմը որոշակի առանձնահատկություններով` ֆիբրոբլաստներ, հիստիոցիտներ, օստեոբլաստներ, օստեոկլաստներ, ցեմենտոբլաստներ, էպիթելային բջիջներ, պարարտ բջիջներ և այլն:
Ֆիբրոբլաստներ - ամենահաճախ հանդիպող ելուստավոր բջիջներ են, ունեն տափակ և ձգված տեսք, ձվաձև կորիզ և բազոֆիլ ցիտոպլազմա: Հասուն ֆիբրոբլաստները տեղակայված են պերիօդոնտալ ճեղքի միջին հատվածում, իսկ հարվզիկային, հարգագաթային և միջարմատային շրջաններում նրանք ներկայացված են ոչհասուն քիչ դիֆերենցված բջիջներով: Տեղակայվում են կոլագենային թելերի երկայնքով: Ֆիբրոբլաստերը առաջացնում են կոլագենային թելերը և պերիօդոնտի հիմնական նյութը: Նրանք օժտված են նաև այսպես կոչված «ծեր» կոլագենային թելերը քայքայելու ունակությամբ: Ախտաբանական պրոցեսների ժամանակ ֆիբրոբլաստերը առաջացնում են պաշտպանիչ ֆիբրոզ պատյան:
Օստեոբլաստները (ատամնաբնի ոսկրային հյուսվածքի «շինարարներ») տեղակայված են պերիօդոնտում ատամնաբնի ոսկրային պատի մոտ: Նույն տեղում են գտնվում օստեոկլաստները – ոսկրային հյուսվածը քայքայող բջիջներ: Նշված երկու բջիջների քանակական հարաբերությունը կախված է ատամի ֆունկցիոնալ վիճակից, դիրքից, ատամնաբնային ոսկրում ընթացող պրոցեսներից՝ ոսկրագոյացում կամ ներծծում: Մանրադիտակի տակ օստեոբլաստները` միակորիզ, իսկ օստեոկլաստները` բազմակորիզ բջիջիներ են:
Մակրոֆագերը և հիստիոցիտները (նստակյաց, ֆիքսված մակրոֆագեր) հանդիսանում են պերիօդոնտի մշտական բջջային տարրերը և մեծ քանակությամբ տեղակայված են շարակցական հյուսվածքի միջկոլագենային տարածություններում ու գերազանցապես պերիօդոնտի հարգագաթային շրջանում: Նրանց հիմնական ֆունկցիան սպիտակուցային մոլեկուլների փեղեքումն ու կլանումն է: Դրա շնորհիվ բորբոքային պրոցեսների ժամանակ նրանք չեզոքացնում են թունավոր նյութերը, ոչնչացնում քայքայված բջիջները և այլն:
Պլազմատիկ բջիջները տեղակայվում են արյունատար անոթների մոտ: Այս բջիջները ունեն կլոր կամ ձվաձև տեսք, կլոր կորիզ: Բազոֆիլ են (ցիտոպլազման պարունակում է մեծ քանակությամբ ՌՆԹ):Նրանց առավելագույն քանակը գտնվում է պերիօդոնտի հարվզիկային շրջանում: Քրոնիկ բորբոքային պրոցեսների ժամանակ պլազմատիկ բջիջների քանակը շատանում է: Պլազմատիկ բջիջների հիմնական ֆունկցիան հակամարմինների սինթեզն է:
Պարարտ բջիջները՝ լաբրոցիտները, օժտված են կենսաբանական ակտիվ նյութեր արտադրելու ունակությամբ: Նրանք եզակի բջիջների տեսքով տեղակայված են անոթների շուրջը: Անհրաժեշտության դեպքում արտազատում են հեպարին, հիստամին, կարգավորում են անոթների թափանցելիությունն ու միկրոցիրկուլյացիան: Պարարտ բջիջները մասնակցում են դանդաղեցված տիպի գերզգայունության ռեակցիաների առաջացմանը:
Ցեմենտոբլաստները խորանարդաձև բջիջներ են, տեղակայված արմատի մակերեսի երկայնքով: Նրանց հիմնական ֆունկցիան է` երկրորդային ցեմենտի սինթեզը:
Առանձնահատուկ կլինիկական նշանակություն ունեն պերիօդոնտում գտնվող էպիթելային բջիջները՝ Մալասսեյի էպիթելային կղզյակները, որոնք հիմնականում տեղակայված են հարվզիկային և գագաթային շրջաններում: Գտնում են, որ այդ բջիջները էմալային օրգանի հերտվիգյան ծոցի (սաղմի էպիթելային օրգան) մնացորդներն են, որոնք անջատվել են ատամի զարգացման ընթացքում ցեմենտի ձևավորումից հետո:
Կա նաև տեսակետ, թե այս կղզյակները հանդիսանում են լնդի էպիթելի կտորներ, որոնք ներթափանցել են պերիօդոնտ ատամի զարգացման ընթացքում հարակից լնդից: Տարիքի հետ էպիթելային բջիջները` ենթարկվելով դեգեներացիայի, անհետանում են կամ կրակալվելով վեր են ածվում ցեմենտիկլների: Նրանց առավելագույն քանակը հայտնաբերվում է 10-20 տարեկան հասակում, իսկ 50-ից բարձր մարդկանց մոտ այս բջիջների թիվը խիստ նվազում է: Սակայն, որոշ խթանիչների ազդեցության հետևանքով այդ բջիջները կարղ են ենթարկվել պրոլիֆերացիայի և մասնակցել հարգագաթային ու արմատի կողմնային կիստաների և նորագոյացությունների առաջացմանը:
Պերիօդոնտի արյունամատակարարումը:
Պերիօդոնտի գագաթային մասի արյունամատակարարումը վերին ծնոտի վրա ապահովում են ատամնաբնային զարկերակների ատամնային ճյուղերը` rami dentales a. alveolaris superior posterior et anterior և a. alveolaris inferior ստորին ծնոտի վրա: Պերիօդոնտի միջին և հարվզիկային մասերը արյունը ստանում են միջատամնաբնային զարկերակային ճյուղերից` rami interalveolares, որոնք պերիօդոնտ են ներխուժում ատամնաբնային պատի անցքերով:
Պերիօդոնտում անոթները տեղակայված են միջթելային տարածություններում և միմյանց հետ առաջացնելով բազմաթիվ բերանակցումներ` գոյացնում են ցանցային հյուսակներ:
Տարբերում են երեք անոթային հյուսակ
-արտաքին - կազմված է խոշոր անոթներից
-միջին – կազմված է արտերիոլներից և վենուլներից
-ներքին – կազմված է մազանոթներից
Երակային արյունն ընդունվում է մազանոթային ցանցի և երակ-զարկերակային բերանակցումների միջոցով:
Ավշային անոթներն առատորեն բաշխված են ամբողջ պերիօդոնտում: Լնդային ակոսի ենթաէպիթելային շրջանից մինչև գագաթային պերիօդոնտ, որտեղ ուղեկցում են արյունատար անոթներին: Այս ավշային անոթներն առաջացնում են բազմաթիվ բերանակցումներ կակղանի, ատամնաբնային ոսկրի և լնդի ավշային համակարգի հետ: Ի վերջո պարօդոնտի ամբողջ համակարգի ավիշը հոսում է դեպի շրջանային ավշային հանգույցներ ` ենթակզակային, ենթածնոտային և այլն:
Պերիօդոնտի նյարդավորում
Պերիօդոնտային կապանում առկա են մեծ քանակությամբ զգացող նյարդաթելեր, որոնք օժտված են շոշափելիքի, ցավի և ճնշման զգացողությունները եռվորյակ նյարդին հաղորդելու ունակությամբ: Նյարդաթելերը դեպի պերիօդոնտ թափանցում են գագաթային շրջանից, որոնց մի մասը մտնում է ատամի կակղան, իսկ որոշ նյարդային խրձեր արմատին զուգահեռ ընթանում են պերիօդոնտի երկայնքով դեպի լնդային եզր և միջատամնային պտկիկ: Պերիօդոնտում կան նաև ատամնաբնի ոսկրային պատից ներթափանցած նյարդաթելեր, որոնք նախորդի հետ առաջացնում են հյուսակներ: Միելինապատ նյարդաթելերը իրենց ծայրային հատվածում կորցնում են միելինային պատյանը և ավարտվում որպես իլիկաձև, թփաձև կամ պարզապես ազատ նյարդային վերջույթներ` ընկալիչներ: Համարվում է, որ թփաձև նյարդային վերջույթները հանդիսանում են մեխանոընկալիչներ`(ռեֆլեկտոր կարգավորում են ծամողական ճնշման ուժը), իսկ իլիկաձև վերջույթները` ընդունում են շոշափելիքային գրգռիչները:
Պերիօդոնտի հյուսվածքի տարիքային փոփոխությունները
Պերիօդոնտի կառուցվածքը կայուն չէ և տարիքի հետ ենթարկվում է փոփոխությունների:
Այդ փոփոխությունները կարող ենք բաժանել երեք հիմնական շրջանների`
I շրջան (մինչև 20-24տ)- բնորոշվում է պերիօդոնտի կառուցվածքային տարրերի զարգացմամբ և ձևավորմամբ, կոլագենային թելերի վերջնական հասունացմամբ:
II շրջան (25-40տ)- բնորոշվում է պերիօդոնտի կառուցվածքի կայունությամբ: Պերիօդոնտում փոփոխություններ գրեթե չեն նկատվում:
III շրջան (40տ-ից բարձր) - բնորոշվում է պերիօդոնտում դեստրուկտիվ փոփոխություններով, կոլագենային թելերի առանձին կծիկների ապաթելավորմամբ, ֆերմենտատիվ համակարգերի ակտիվության նվազմամբ:
Պերիօդոնտի ֆունկցիաները
-մեխանիկական (հենարանային)
-ճնշման բաշխում
-պլաստիկ
-(սնուցողական) տրոֆիկ
-զգայական (սենսոր)
-պաշտպանական
Մեխանիկական (հենարանային) ֆունկցիան իրականացվում է կապանային ապարատի օգնությամբ: Պերիօդոնտում թելերը այնպես են բաշխված, որ ատամը պահեն ատամնաբնում բոլոր ուղղություններով:
Ճնշման բաշխման ու կարգավորման ֆունկցիան իրականացվում է շնորհիվ երեք գործոնի`
-ֆիբրոզ թելերի ոչխիտ դասավորվածություն և գագաթային հատվածում փուխր շարակցական հյուսվածքի առկայություն
-հյուսվածքային հեղուկի մեծ քանակություն (60%), արյան և ավիշի առկայություն պերիօդոնտի անոթներում, ինչը թույլ է տալիս հիդրավլիկ համակարգի նման հավասարաչափ տեղաբաշխել ծամողական ճնշումը ատամնաբնի բոլոր պատերով:
-մեխանոընկալիչների (թփաձև ընկալիչներ) առկայություն, որոնք կարգավորում են ծամողական ճնշման ուժը, փոխանցելով գրգռումը ծամողական մկաններին:
Պլաստիկ ֆունկցիան իրականանում է ֆիբրոբլաստերի, ցեմենտոբլաստների և օստեոբլաստների օգնությամբ: 
Տրոֆիկ ֆունկցիան պայմանավորված է հարուստ նյարդային և արյունատար անոթային համակարգերով, ինչպես նաև միջբջջային նյութով:
Զգայական ֆունկցիան ապահովվում է հարուստ նյարդային ցանցով:
Պաշտպանական ֆունկցիան կայանում է նրանում, որ պերիօդոնտը հանդիսանում է պատնեշ միկրոօրգանիզմների, տոքսինների, դեղամիջոցների ներթափանցման համար: Պաշտպանական ֆունկցիան իրականանում է հետևյալ բջիջներով` ֆիբրոբլաստեր (բորբոքային օջախի շուրջ ֆիբրոզ պատյանի առաջացում), պլազմատիկ բջիջներ (հակամարմինների սինթեզ), հիստիոցիտներ կամ մակրոֆագեր (ֆագոցիտոզ) և այլն:
Պերիօդոնտը մասնակցում է նաև ատամների ծկթմանը և փոխարինմանը:
Պերիօդոնտիտների դասակարգումը
Ըստ Լուկոմսկու դասակարգում ենք`
1.Սուր (էքսուդատիվ) պերիօդոնտիտներ (periodontitis acuta)
ա. շճային (սահմանափակ և տարածուն) (periodontitis acuta seroza)
բ. թարախային (սահմանափակ և տարածուն) (periodontitis acuta purulenta)
2.Քրոնիկական (պրոլիֆերատիվ) պերիօդոնտիտներ
ա. ֆիբրոզ (periodontitis chronica fibrosa)
բ. գրանուլացվող (periodontitis chronica granulans)
գ. գրանուլեմատոզ (periodontitis chronica granulomatoza)
3.Քրոնիկական պերիօդոնտիտի սրացում (periodontitis chronica exacerbata)
ՀԱԿ – ի դասակարգումը`
Կ 04.4 կակղանային ծագման, սուր գագաթային պերիօդոնտիտ
Կ 04.5 քրոնիկական գագաթային պերիօդոնտիտ (գագաթային գրանուլեմա)
Կ 04.6 հարգագաթային աբսցես խուղակով
Կ 04.7 հարգագաթային աբսցես առանց խուղակի
Կ 04.8 արմատային կիստա
Կ 04.9 հարարմատային շրջանի այլ չճշգրտված ախտահարումներ
Պերիօդոնտիտներ
Պերիօդոնտիտը դա շուրջարմատային հյուսվածքի բորբոքումն է :
Պատճառագիտությունը
Պերիօդոնտիտները լինում են վարակական և ոչ վարակական: Ոչ վարակական պերիօդոնտիտը իր հերթին լինում է դեղորայքային (կարիեսի կամ պուլպիտի բուժման հետևանքով) և վնասվածքային (հարված, սալջարդ և այլն):
Առավել հաճախ հանդիպում են վարակական բնույթի պերիօդոնտիտները:
Վարակի աղբյուրը, որպես օրենք, ատամի մահացած կակղանն է: Արմատախողովակից մանրէները թափանցում են պերիցեմենտ (պերիօդոնտ) և առաջացնում գագաթային պերիօդոնտիտ:
Դրան նպաստում է ծամելու ժամանակ առաջացած ճնշումը, ինչպես նաև, բժշկի կողմից կատարած միջամտության ժամանակ կակղանի պարունակության ներհրումը պերիօդոնտ: Սա պերիօդոնտիտների զարգացման հիմնական ճանապարհն է:
Վարակի ներթափանցման երկրորդ ճանապարհը դա լնդի եզրը և պաթոլոգիական լնդագրպանիկն է:
Երրորդը` դա հեմատոգեն և լիմֆոգեն (գրիպի, անգինայի, տիֆի և այլ վարակական հիվանդությունների ժամանակ) ճանապարհն է :
Չորրոդ ուղին` ըստ պրոցեսի շարունակության: Օրինակ գինգիվո-ստոմատիտների, օստեոմիելիտների, հայմորիտների, պերիկորոնարիտների ժամանակ:
Պերիօդոնտիտների ժամանակ բորբոքային օջախից ստացված քսուքում ավելի հաճախ հայտնաբերվում են անաէրոբ և աէրոբ ստրեպտոկոկեր, կարող են լինել նաև ստաֆիլոկոկեր, իսկ ավելի հազվադեպ` մանրէները (ֆուզոբակտերիաները), սպիրոխետները և Entamoeba gingivalis:
Դեղորայքային կամ քիմիական ծագման պերիօդոնտիտները առաջանում են, երբ պերօդոնտ են անցնում ուժեղ ազդող և գրգռող քիմիական կամ դեղորայքային նյութեր` ֆորմալին, ֆենոլ, տրիկրեզոլ, հակասեպտիկներ, մկնդեղային անհիդրիդ: Դեղորայքային պերիօդոնտիտներին են վերաբերվում նաև ալերգիկ պերիօդոնտիտները:
Դրանք առաջանում են այն դեղորայքներից, որոնք բերում են օրգանիզմի սենսիբիլիզացիայի` հակաբիոտիկներ, սուլֆանիլամիդային պրեպարատներ և հակասեպտիկներ, որոնք սովորաբար օգտագործվում են պերիօդոնտի համար անվնաս կոնցենտրացիաներով:
Վնասվածքային պերիօդոնտիտները լինում են սուր (միանվագ կարճատև ուժեղ ազդեցությունից)` հարվածից, ընկույզ կամ կորիզ կծելուց և քրոնիկական (երկարատև կրկնվող թույլ ազդեցություն)` մշտական գերծանրաբեռնվածություն անտագոնիստ ատամի կողմից, բարձր պլոմբանյութից, ատամների արանքում մեխ կամ այլ իրեր պահել սովորությունից: Սուր վնասվածքներից առաջանում են սուր պերիօդոնտիտներ, իսկ քրոնիկականներից – քրոնիկական:
Վնասվածքային պերիօդոնտիտի պատճառ կարող է լինել և բժշկի սխալը (յաթրոգեն պատճառ) էնդոդոնտիկ միջամտությունների ժամանակ, երբ էնդոդոնտիկ գործիքը դուրս է բերվում ապիկալ անցքից դեպի պերիօդոնտ կամ երբ պերիօդոնտ է ներհրվում արմատալիցքը կամ գամը: Յաթրոգեն պերիօդոնտիտ կարող է առաջանալ նաև սխալ օրթոդոնտիկ բուժումից, երբ ճիշտ չի հաշվարկվում ատամի տեղաշարժման համար նախատեսված ուժը (ատամների արագ տեղաշարժ):
Պերիօդոնտիտների պաթոգենեզը
Բորբոքումը - դա օրգանիզմի անմիջական պատասխանն է բջիջների վնասմանը, որը կարող է լինել քիմիական, ինֆեկցիոն, դեղորայքային, ճառագայթային վնասվածքի արդյունքում:
Բորբոքումը մակրոօրգանիզմի համար ունի հետևյալ նշանակությունը
-գրգռող ագենտի հեռացում և նրա հետագա տարածման կասեցում
-բջջային մեդիատորների համակարգային ազդեցության սահմանաձակում
-հյուսվածքների ռեգեներացիայի խթանում
Բորբոքային պրոցեսը միշտ ընդանում է նույն սխեմայով, անկախ պատճառից և ախտահարված օրգանից:
Ինֆեկցիոն պերիօդոնտիտի ժամանակ բջիջների վնասում առաջացնում են միկրոօրգանիզմները, ընդ որում նրանցից որոշները արտադրում են ենդոտոքսիններ, որոնք ցուցաբերում են ցիտոտոքսիկ ազդեցություն, մյուսները – պրոթեոլիտիկ ֆերմենտներ, թթվային և հիմնային ֆոսֆատազներ, որոնք բերում են բջիջների քայքայման, ինչպես նաև բոլոր միկրոօրգանիզմները արտադրում են հակագեններ, որոնք բերում են իմունային պրոցեսների դրդման:
Բորբոքման առաջին փուլում - ալտերացիայի փուլ - Էնդոտոքսինը առաջ է բերում լաբրոցիտների (պարարտ բջիջներ) դեգրանուլյացիա (ապահատիկավորում), որի արդյունքում արտազատվում է կենսաբանական ակտիվ նյութեր - հիստամին, հեպարին և քեմոտաքսիսի գործոնը (նեյտրոֆիլների և էոզինոֆիլների տեղափոխման գործոն): Հիստամինը իրենից ներկայացնում է վազոակտիվ ամին, առաջացնում է արյան հոսքի արագացում (քանի որ բերում է խոշոր անոթների պատերի մկանների կծկման), մազանոթների դիլատացիա և թափանցելիության բարձրացում:
Այս ամենի հետևանքով տեղի է ունենում արյան պլազմայի արտահոսք դեպի հյուսվածքներ և սկսվում է էքսուդատիվ փուլը: Իսկ քեմոտաքսիսի գործոնները ուղորդում են լեյկոցիտները դեպի բորբոքային օջախ, որոնք միանում են ֆագոցիտներին և մասնակցում են ֆագոցիտոզի պրոցեսին:
Էնդոտոքսինը ակտիվացնում է նաև կոմպլեմենտի համակարգի կոմպոնենտները, որոնք իրենցից ներկայացնում են 10 ոչ ակտիվ սպիտակուց, որոնց ակտիվացնում են լեյկոցիտների հեմոտաքսիսը և պարարտ բջիջների դեգրանուլյացիան:
Դեր ունի նաև արյան մակարդման համակարգը, որը կայանում է նրանում, որ արյան մակարդուկը կանխում է ինֆեկցիոն գործոնի հետագա տարածումը օրգանիզմով:
Կինինային համակարգը նույնպես դեր ունի բորբոքման պրոցեսի մեջ, քանի որ բրադիկինինը բարձրացնում է անոթների թափանցելիությունը, ակտիվացնում է լեյկոցիտների միգրացիան և առաջացնում է ցավի զգացողություն:
Այսպիսով զարգանում է սուր պերիօդոնտիտ, որի ինտենսիվությունը կախված է մանրէների վիրուլենտականությունից և օրգանիզմի իմուն վիճակից: Երբ իմուն համակարգը թույլ է, ապա բորբոքման օջախը դժվարությամբ է սահմանափակվում և տարածվում է ծնոտի մարմնում` առաջացնելով աբսցես և ֆլեգմոնա: Հակառակ դեպքում (երբ իմուն համակարգը կայուն է ) սուր պերիօդոնտիտը վերափոխվում է քրոնիկականի:
Քրոնիկական բորբոքումը պերիօդոնտում ընթանում է պրոլիֆերատիվ փուլով գրանուլյացիոն հյուսվածքի կամ գրանուլեմայի առաջացումով: Գրանուլյացիոն հյուսվածքը ունի անընդհատ աճելու տենդենց, ինչը բերում է մեծ դեստրուկտիվ օջախների առաջացմանը ոսկրային հյուսվածքում:
Քրոնիկ բորբոքումը դա երկարատև պրոցես է (կարող է տևել շաբաթներ, ամիսներ, տարիներ), որը առաջանում է էթիոլոգիական գործոնների անընդհատ ազդեցության հետևանքով: Քրոնիկ բորբոքումը մշտական ստրես է հանդիսանում օրգանիզմի իմուն համակարգի համար: Կենսաբանական ակտիվ նյութերի անընդհատ արտազատումը բերում է ոչ միայն տեղային հյուսվածքների, այլ նաև բորբոքային օջախից բավականին հեռու գտնվող հյուսվածքների վնասմանը: Բացի դրանից, երկարատև գոյատևող քրոնիկ բորբոքային օջախը կարող է բերել իմուն համակարգի խախտմանը, ինչը արտահայտվում է ալերգիկ և աուտոիմուն հիվանդություններով:
Վնասվածքային պերիօդոնտիտի զարգացման մեխանիզմը կախված է նրանից թե տեղի է ունեցել հյուսվածքների մեխանիկական քայքայում, թե պարզապես նրանց գրգռում: Միանվագ վնասվածքը բերում է կարճատև արագ անցնող բորբոքման, իսկ քրոնիկական բորբոքում առաջանում է այն դեպքում, երբ վնասված է լինում նյարդ-անոթային խուրձը, ինչի հետևանքով տեղի է ունենում արյունահոսություն, կակղանի նեկրոզ և զարգանում է քրոնիկ բորբոքում:
Պերիօդոնտալ հյուսվածքների միկրովնասումը, անընդհատ կրկնվող ցածր ինտենսիվության քրոնիկ վնասման հետևանքով, բերում է պերիօդոնտի ամորտիզացիոն ունակության կորստի, խախտվում է բջիջների սնուցումը, ինչը հետևաբար բերում է նրանց ոչնչացմանը:
Արմատախողովակի գերլեցավորման պատճառով նույնպես կարող է առաջանալ պերիօդոնտիտ, քանի որ լիցքանյութը բերում է պերիօդոնտի մեխանիկական գրգռման և բորբոքման:
Դեղորայքային պերիօդոնտիտի ժամանակ բջիջների քայքայումը տեղի է ունենում դեղանյութերի ազդեցությունից, հատկապես մկնդեղը վնասում է բջիջների պրոտոպլազման, բարձր խտության անեստետիկները կոագուլյացիայի են ենթարկում պերիօդոնտի հյուսվածքները:
Այնուհետև, անկախ բջիջների կործանման պատճառից, բորբոքումը ինչպես վնասվածքային, այնպես էլ դեղորայքային պերիօդոնտիտների ժամանակ զարգանում է միևնույն սխեմայով` կենսաբանական ակտիվ նյութերի արտազատում, անոթային փոփոխություններ և այլն:
Սուր պերիօդոնտիտներ
Կլինիկական պատկեր
Սուր պերիօդոնտիտին բնորոշ է մշտական բնույթի, կտրուկ, տեղակայված ցավ: Ցավի ինտենսիվությունը կախված է այտուցի և գերարյունության աստիճանից, ինչպես նաև էքսուդատի քանակից և բնույթից: Սուր գագաթային պերիօդոնտիտը կարող է տևել 2-3 օրից մինչև 2 շաբաթ: Սուր պերիօդոնտիտները ընթանում են երկու փուլով` 1 ինտոքսիկացիայի փուլ և 2 էքսուդացիայի փուլ:
Ինտոքսիկացիայի շրջան
Սուբյեկտիվորեն՝ հիվանդների կողմից ներկայացվող հիմնական գանգատն է՝ թույլ, տնքացող անընդհատ ցավ: Ատամի գերզգայունություն ծամողական պրոցեսի ժամանակ: Ցավը տեղայնացված է, հիվանդը կարողանում է նշել ցավոտ ատամը:
Օբյեկտիվորեն՝ դեմքի շրջանում փոփոխություններ չկան, բերանի բացումը սահմանափակ չէ, բերանի խոռոչում հայտնաբերվում է կարիեսային խոռոչով ատամ, որում առկա են սննդի և կակղած դենտինի մնացորդներ: Ատամի գույնը կարող է լինել փոփոխված: Ատամը անշարժ է: Հարակից լորձաթաղանթում փոփոխություններ չեն նկատվում, սակայն անցման ծալքի շոշափումը կարող է լինել ցավոտ: Ուղղահայաց թակումը ցավոտ է: Զոնդավորումը ցավոտ չէ: Ռենտգեն պատկերի վրա հայտնաբերվում է խորը կարիոզ խոռոչ, հարգագաթային հյուսվածքներում փոփոխությունները նկատվում են հիվանդության սկզբից մեկ օր հետո և ռենտգեն նկարի վրա բնութագրվում են ոսկրի սպունգանման նյութի հստակ սահմանների կորստով, ինչը պայմանավորված է ոսկրածուծի ինֆիլտրացիայով: Հարակից ավշային հանգույցները կարող են լինել քիչ մեծացած և թեթև ցավոտ: Ջերմային գրգռիչների նկատմամբ ցավը բացակայում է: ԷՕԱ - 100մկԱ-ից բարձր:
Մարմնի ջերմաստիճանը նորմայում է, ընդհանուր ինքնազգացողությունը չի տուժում:
Ախտաբանական անատոմիան - բորբոքման օջախում հայտնաբերվում է բորբոքային հիպերեմիա, լեյկոցիտային ներսփռանք, տեղ-տեղ երևում են հիստիոցիտների և լիմֆոցիտների կուտակում: Միջբջջային նյութում անոթների շուրջ հայտնաբերվում է շճային հեղուկի 
կուտակում, ինչի հետևանքով առաջանում է պերիվասկուլյար (շուրջանոթային) բորբոքային այտուց:
Տարբերակիչ ախտորոշում.
Սուր գագաթային պերիօդոնտիտը ինտոքսիկացիայի փուլում տարբերակում են
-սուր տարածուն պուլպիտից
-սուր գագաթային պերիօդոնտիտից էքսուդացիայի փուլում
-քրոնիկ պերիօդոնտիտների սրացումից
Սուր տարածուն պուլպիտից
Նման ախտանիշները
1) սուր ինքնածին երկարատև ցավ
2) թույլ դրական թակում
3) ռենտգենաբանական փոփոխությունների բացակայություն
Տարբերակիչ նշանները
1)պերիօդոնտիտների ժամանակ ցավը մշտական է և լոկալիզացված, չկան անցավ ժամանակահատվածներ, իսկ պուլպիտի ժամանակ ցավային նոպային հաջորդում է անցավ ժամանակահատված, իսկ ցավը սովորաբար ճառագայթող է
2) զոնդավորումը անցավ է, իսկ պուլպիտի ժամանակ ցավոտ է կարիոզ խոռոչի ամբողջ հատակով
3) պուլպիտի ժամանակ ցավ առաջանում է բոլոր գրգռիչներից, իսկ պերիօդոնտիտի ժամանակ միայն մեխանիկականից (ատամին հպվելիս)
4) թակումը պերիօդոնտիտների ժամանակ ավելի ցավոտ է, քան պուլպիտի
5) ԷՕԱ-ն պերիօդոնտիտի ժամանակ 100մկԱ-ից բարձր է, իսկ պուլպիտի ժամանակ 20-40մկԱ
6) անցման ծալքի շոշափումը սուր պերիօդոնտիտի ժամանակ ցավոտ է, իսկ պուլպիտի ժամանակ ոչ
Սուր գագաթային պերիօդոնտիտից էքսուդացիայի փուլում
Նման ախտանիշները
1) սուր ինքնածին մշտական երկարատև տեղայնացված ցավ
2) դրական ուղղահայաց թակում
3) զոնդավորումը անցավ է
4) ԷՕԴ-ի տվյալները
5) ջերմախտորոշման տվյալները
6) ռենտգենաբանական փոփոխությունների բացակայություն
Տարբերակիչ նշանները
1) ինտոքսիկացիայի փուլում դրական է միայն ուղղահայաց թակումը, իսկ էքսուդացիայի ժամանակ և հորիզոնականը
2) ատամը ինտոքսիկացիայի փուլում անշարժ է, իսկ էքսուդացիայի ժամանակ շարժուն
3) ատամին հարակից լինդը և լորձաթաղանթը ինտոքսիկացիայի փուլում անփոփոխ են, իսկ էքսուդացիայի ժամանակ հիպերեմիկ և այտուցված
4) էքսուդացիայի փուլում նկատվում է հարատամնային հյուսվածքների կոլատերալ այտուց, ինչը բացակայում է ինտոքսիկացիայի ժամանակ
Քրոնիկ պորիօդոնտիտի սրացում
Նման ախտանիշները
1) սուր ինքնածին մշտական երկարատև տեղայնացված ցավ
2) դրական ուղղահայաց թակում
3) զոնդավորումը անցավ է
4) ԷՕԴ-ի տվյալները
5) ջերմախտորոշման տվյալները
Տարբերակիչ նշանները
1) ռենտգենաբանական տվյալների համաձայն, սրացած պերիօդոնտիտների ժամանակ երևում է նախորդող քրոնիկ պերիօդոնտիտի պատկեր, իսկ սուրի ժամանակ փոփոխություններ պերիօդոնտում չեն հայտնաբերվում
2) սրացման ժամանակ հնարավոր է խուղակի առաջացում
3) սրացման ժամանակ հնարավոր է ատամի ախտաբանական շարժունակություն
4) սրացման ժամանակ նկատվում է փափուկ հյուսվածքների կոլատերալ այտուց
Էքսուդացիայի շրջան
Սուբյեկտիվորեն՝ - հիմնական գանգատներն են ատամի ուժեղ մշտական ինքնածին պուլսացվող ցավ, հատկապես ծամելու պրոցեսում, ինչպես նաև ատամին հպվելիս: Ցավը կարող է տարածվել դեմքի ամբողջ կեսի վրա: Բնորոշ է “ատամի երկարացման” սուբյեկտիվ զգացողությունը, որը բացատրվում է էքսուդատի կուտակումներով պերիօդոնտում և ծամողական ճնշման բաշխման խանգարումով: Հիվանդը նշում է նաև ատամի ախտաբանական շարժունակություն: Արտահայտված են նաև ընդհանուր նշաններ` թուլություն, գլխացավ, քնի խանգարումներ, մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում և այլն:
Օբյեկտիվորեն՝ արտաքին զննման ժամանակ հայտնաբերվում է դեմքի ասիմետրիա կոլատերալ ալտուցի հետևանքով, բերանի բացումը կարող է լինել սահմանափակ: Ատամի գույնը սովորաբար փոփոխված է:
Զոնդավորումը` անցավ է: Հնարավոր է հաղորդակցում կարիոզ և կակղանի խոռոչների միջև:
Թակումը` խիստ դրական է բոլոր ուղղություններով (ուղղահայած և հորիզոնական):
Շոշափումը` ատամը շարժուն է, ինչը պայմանավորված է ներսփռանքով և կոլագենային թելերի ապաթելավորմամբ և մասնակի քայքայմամբ: Լինդը և անցման ծալքը հիվանդ ատամի շրջանում խիստ ցավոտ են, հիպերեմիկ են և այտուցված: Լիմֆատիկ հանգույցները մեծացած են, ցավոտ են, բայց շարժուն:
Ջերմախտորոշում` ատամը ջերմային գրգռիչներին չի արձագանքում:
ԷՕԴ` կակղանի էլեկտրոզգայնությունը նվազում է մինչև100մկԱ և ցածր:
Ռենտգեն հետազոտություն` ռենտգեն նկարի վրա կարիոզ խոռոչի առկայություն, հարգագաթային հյուսվածքներում` սպունգանման նյութի պատկերի սղվածություն:
Ծանր դեպքերում տուժում է նաև օրգանիզմի ընդհանուր վիճակը: Մարմնի ջերմաստիճանը բարձրանում է մինչև 37-38˚, արյան մեջ հայտնաբերվում է լեյկոցիտոզ և ԷՆԱ-ի բարձրացում:
Հիվանդի համար տանջալի այս պրոցեսը կարող է տևել մի քանի օր: Հիվանդի վիճակը որոշ չափով բարելավվում է, երբ էքսուդատը իր համար ելք է գտնում (հիմնական ճանապարհներն են` ոսկրի միջով դեպի վերնոսկր և խուղակի միջոցով դեպի լինդ կամ դեմքի մաշկը): Այս դեպքում ցավի ուժգնությունը նվազում է, մարմնի ջերմաստիճանը իջնում է, և նույնիսկ, հիվանդ ատամի թակումը կարող է լինել բացասական: Սակայն լնդի և անցման ծալքի շոշափումը միշտ մնում է ցավոտ:
Օրգանիզմի նորմալ ռեակտիվականության պայմաններում սուր պերիօդոնտիտը անցնում է քրոնիկի, ձևավորելով քրոնիկ ինֆեկցիայի օջախ:Օրգանիզմի ցածր ռեակտիվականության դեպքում սուր պերիօդոնտիտը կարող է վերածվել դիմածնոտային շրջանի աբսցեսների և ֆլեգմոնաների:
Սուր թարախային պերիօդոնտիտի ժամանակ բորբոքային պրոցեսը տարածվում է շրջակա հյուսվածքներ:
Տարբերում ենք 4 փուլ`
1.պերիօդոնտալ փուլ – թարախային պրոցեսը տեղակայված է պերիօդոնտում: Բնորոշվում է լոկալ բնույթի ցավերով, որը ուժեղանում է կծելուց:
2. Էնդոօսալ փուլ – թարախը թափանցում է ալվեոլյար ոսկրի մեջ: Ցավը հետզհետե աճում է, ի հայտ է գալիս եռորյակ նյարդի ճյուղերով ճառագայթող ցավ:
3. ենթավերնոսկրային փուլ – թարախը կուտակվում է վերնոսկրի տակ: Ցավն ուժգնանում է և դառնում անտանելի:
4. ենթալորձաթաղանթային փուլ – թարախը վերնոսկրից անցնում է փափուկ հյուսվածքներ: Ի հայտ է գալիս այտուց, որը տարածվում է ենթաակնակապճային շրջան (վերին ծնոտ) և ենթածնոտային շրջան (ստորին ծնոտ): Վերնոսկրի թափածակման հետևանքով ցավը նվազում է (ճնշման անկում): Կարող է առաջանալ խուղակ:
Սուր պերիօդոնտիտները տևում են 2-3 օրից (շճային) մինչև 14 օր (թարախային) և բուժման բացակայության դեպքում վերածվում են քրոնիկականի:
Ախտաբանական անատոմիա 
Բորբոքման օջախում հայտնաբերվում է բազմաձև-կորիզային լեյկոցիտներով ներսփռանք, կոլագենային թելերը փխրեցված են: Տարածուն ներսփռանքի ֆոնի վրա առաջանում են աբսցեսներ, որոնք միանալով ստեղծում են թարախային օջախներ: Վերնոսկրը հաստացած է , տեղ-տեղ թարախով շերտազատված: Պերիօդոտին հարակից ոսկրային հյուսվածքում նկատվում են ռեզորբցիայի նշաններ: Տեղի է ունենում նաև ատամի արմատի ցեմենտի ներծծում: Ոսկրի ռեզորբցիայի հետևանքով տեղի է ունենում էքսուդատի ելք վերնոսկրի տակ:
Տարբերակիչ ախտորոշում
Սուր պերիօդոնտիտը էքսուդացիայի փուլում տարբերակում են
-սուր գագաթային պերիօդոնտիտից ինտոքսիկացիայի փուլում
-քրոնիկ պորիօդոնտիտի սրացումից
-սուր օդոնտոգեն օստեոմիելիտից
-պարօդոնտալ աբսցեսից
-թարախակալված կիստայից
Սուր գագաթային պերիօդոնտիտից ինտոքսիկացիայի փուլում (նայիր վերը)
Քրոնիկ պերիօդոնտիտի սրացումից
Նման ախտանիշները
1) սուր ինքնածին մշտական երկարատև տեղայնացված ցավ
2) դրական թակում բոլոր ուղություններով
3) զոնդավորումը անցավ է
4) ԷՕԴ-ի տվյալները
5) ջերմախտորոշման տվյալները
6) սրացման ժամանակ հնարավոր է ատամի ախտաբանական շարժունակություն
7) շրջանային լիմֆատիկ հանգույցների մեծացում և ցավոտություն
Տարբերակիչ նշանները
1) ռենտգենաբանական տվյալների համաձայն, սուր պերիօդոնտիտի էքսուդացիայի փուլում դիտվում է միայն ոսկրի սպունգանման նյութի պատկերի սղվածություն, իսկ քրոնիկ պերիօդոնտիտի սրացման ժամանակ միշտ առկա են տարբեր աստիճանի արտահայտված դեստրուկտիվ փոփոխություններ, կախված այն պերիօդոնտիտի հետ, որը սրացում է տվել:
2) սրացման ժամանակ հնարավոր է խուղակի առաջացում :
3) սրացման ժամանակ սուր փուլը ընթանում է համեմատաբար կարճ, քանի որ ոսկրը արդեն քայքայված է, և էքսուդատը արագ գտնում է ելքի ճանապարհը :
Սուր օդոնտոգեն օստեոմիելիտ
Նման նշաններ
1) օրգանիզմի ընդհանուր վիճակի վատացում
2) փոփուկ հյուսվածքներում այտուցի և հիպերեմիայի առաջացում
3) դրական թակում
Տարբերակիչ նշանները
1) օստեոմիելիտի ժամանակ ընդհանուր վիճակը ավելի վատ է, մոտ 39-400C ջերմաստիճան
2) սուր պերիօդոնտիտի ժամանակ այտուցը լինում է միայն վեստիբուլյար կողմից, իսկ օստեոմիելիտի ժամանակ երկկողմանի:
3) օստեոմիելիտի ժամանակ շարժունակություն են ձեռք բերում և դրական թակում ունեն նաև հարևան ատամները, իսկ սուր պերիօդոնտիտի ժամանակ միայն պատճառ ատամը
4) օստեոմիելիտի ժամանակ շարժվող ատամների մեջ կարող է պահպանված լինել կակղանը և ԷՕԴ-ն լինի 20-40մկԱ
Պարօդոնտալ աբսցես
Նման նշաններ
1) ինքնածին մշտական ցավ
2) փափուկ հյուսվածքներում այտուցի և հիպերեմիայի առաջացում
3) դրական թակում
4) ատամի շարժունակություն
Տարբերակիչ նշանները
1) աբսցեսի ժամանակ ավելի ցավոտ է հորիզոնական թակումը
2) կակղանի կենսունակությունը պարօդոնտալ աբսցեսի ժամանակ պահպանված է
3) ռենտգենաբանորեն աբսցեսի ժամանակ գագաթային հատվածում փոփոխություններ չեն հայտնաբերվում, այլ ոսկրային նկարի խամրածություն երևում է միջալվեոլյար խտրոցների շրջանում
Թարախակալած կիստա
Նման նշաններ
1) այտուց ատամի ապիկալ հատվածում
2) ընդհանուր վիճակի վատացում
3) դրական թակում
4) ատամի շարժունակություն
Տարբերակիչ նշանները
1) կիստայի ժամանակ թակումը դրական է նաև հարևան ատամների շրջանում
2) կիստայի ժամանակ շարժուն են մի քանի ատամ
3) ռենտգենաբանորեն կիստայի ժամանակ հայտնաբերվում է ոսկրային հյուսվածքի ռեզորբցիայի մեծ օջախներ
Քրոնիկական գագաթային պերիօդոնտիտ
Քրոնիկական ֆիբրոզ պերիօդոնտիտի կլինիկական պատկերը
Քրոնիկական ֆիբրոզ պերիօդոնտիտը զարգանում է որպես սուրի ելք, կամ պուլպիտների և այլ քրոնիկ պերիօդոնտիտների բուժման հետևանք, ինչպես նաև գերծանրաբեռնվածության հետևանքով մեծ քանակությամբ ատամների կորստի կամ վնասվածքային օկլյուզիայի ժամանակ:
Սուբյեկտիվորեն - Ընթանում է առանց ախտանշանների: Երբեմն դիսկոմֆորտ ծամողական պրոցեսի ժամանակ: Ատամի գույնը կարող է լինել փոփոխված: Անամնեզում նշվում է նախկինում ցավեր, կամ ատամի բուժում այլ պատճառներով:
Օբյեկտիվորեն - Դեմքը փոփոխված չէ: Ատամի մեջ հայտնաբերվում է խորը կարիոզ խոռոչ, լցված փափկած դենտինով և սննդի մնացորդներով: Կարող է հայտնաբերվել հին լեցանյութ: Թակումը ցավոտ չէ: Լնդի վրա չկան փոփոխություններ: Ատամի գույնը փոփոխված է: Զոնդավորումը ցավոտ չէ: Ատամը չի պատասխանում ջերմային գրգռիչներին, ԷՕԴ-ն 100մկԱ-ից բարձր:
Ախտորոշումը կատարվում է ռենտգեն նկարի հիման վրա: Նկարում երևում է պերիօդոնտալ ճեղքի լայնացում գագաթային մասում` առանց ոսկրի ռեզորբցիայի: Արմատախողովակները կարող են լինել լեցավորված:
Պաթոլոգիական անատոմիա
Ֆիբրոզ պերիօդոնտիտին բնորոշ է կոպիտ թելակազմ ֆիբրոզ հյուսվածքի ավելացում և բջիջների քանակի նվազում: Խախտվում է կոլագենային թելերին բնորոշ ուղղվածությունը: Անոթները սկլերոզացված են, իսկ պերիօդոնտի գագաթային հատվածը՝ դիֆուզ հաստացած:
Տարբերակիչ ախտորոշում
-քրոնիկ պերիօդոնտիտների այլ ձևերից
-միջին կարիեսից
-քրոնիկ գանգրենոզ պուլպիտից
Այլ քրոնիկ պերիօդոնտիտներ
Նման նշաններ
1) անախտանիշ ընթացք
2) զոնդավորման և թակման տվյալները
3) ԷՕԱ-ի տվյալները
4) ջերմախտորոշման տվյալները
Տարբերակիչ նշանները
1) ռենտգենաբանորեն ֆիբրոզի ժամանակ հայտնաբերվում է պերիօդոնտալ ճեղքի լայնացում, առանց ոսկրային հյուսվածքի ռեզորբցիայի,
Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am
Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին
