2-5 և ավել էրիթրոցիտների հայտնաբերումը տեսադաշտում անվանում են արյունամիզություն: Եթե մեզի տեսադաշտում հայտնաբերվում են 100-ից ոչ ավել էրիթրոցիտներ, որպես կանոն մեզի գույնը չի փոխվում: Նման դեպքերում օգտագործում են միկրոհեմատուրիա տերմինը: էրիթրոցիտների և նրանց քայքայման արգասիքների մեծ քանակի առկայության դեպքում մեզի գույնը փոխվում է և ստանումէ "եփածմսաջրի" տեսք, իսկ թարմ արյան առկայության դեպքում – ալ գույն: Մեզի գույնի փոփոխության դեպքում օգտագործում են մակրոհեմատուրիա տերմինը: Պետքէ հիշել, որ արյան նման գույն մեզը կարող է ստանալ նաև մի շարք սննդամթերքն եր օգտագործելու պարագայում (բազուկ), ինչպես նաև պրեպարատներից (экстракт марены красильной): Ֆենոֆտալեինի օգտագործումը (պուռգեն) մեզի հիմնային ռեակցիայի դեպքում կարող է այն գունավորել վարդագույն և նույնիսկ մորե գույն: Դա է պատճառը, որ հեմատուրիայի` որպես երիկամներից և միզուղիներից արյունահոսությունը բնութագրողի մասին, կարող են վկայել միայն մեզի նստվածքում միկրոսկոպով էրիթրոցիտների հայտնաբերումը:

Իզոլացված հեմատուրիա ասելով, անհրաժեշտ է հասկանալ հեմատուրիան առանց մեզի նստվածքի այլ փոփոխությունների (պրոտեինուրիա, լեյկոցիտուրիա և գլանամիզություն): Որպես կանոն այն հանդիսանում է նշան միզուղիներից արյունահոսության, օրինակ, քարերի ժամանակ, ուռուցքների, տուբերկուլյոզի, պրոստատիտի, վնասվածքների ժամանակ: Միանգամյա միկրոհեմատուրիա կարող է զարգանալ առողջների մոտ երկարատև քայլքի պայմաններում, վիրուսային ինֆեկցիաներից, ալլերգիաների դեպքում, սակայն մշտական միկրոհեմատուրիան վկայում է երիկամների և միզուղիների լուրջ պաթոլոգիայի մասին: Մակրոհեմատուրիան երբեք առողջ մարդկանց մոտ չի հանդիպում: Որպես կանոն այն խոսում է երիկամների և միզուղիների ախտահարման ծանրության մասին: Մեզում արյան մակարդուկների առկայությունը համարյա միշտ հանդիսանում են նշան միզուղիների արյունահոսության և երբեք չեն լինում կծիկների ախտահարման դեպքում: Հեմատուրիայի հայտնաբերման դեպքում առաջին հերթին պետք է պարզել նրա ծագումը – երիկամային և ոչ երիկամային: Երիկամային հեմատուրիան իր հերթին էլ լինում է կծիկային և ոչ կծիկային:

Արտաերիկամային հեմատուրիան առավել հաճախ պայմանավորված է միզուղիների էպիթելի ամբողջականության խախտմամբ կապված բորբոքմամբ, ուռուցքային ախտահարմամբ, միզածորանով, միզապարկով, միզարձակման խողովակով քարի տեղաշարժով: Նաև միզուղիների լորձաթաղանթից արյունահոսությունը կարող է պայմանավորված լինել հակակոագուլյանտներով գերդոզավորմամբ: Հեմատուրիայի համակցումը լեյկոցիտուրիայիև բակտերուրիայի հետ բնութագրական է միզուղիների ինֆեկցիային, այս դեպքում անհրաժեշտ է մեզի ցանքս:

Ոչ կծիկային երիկամային հեմատուրիան կապված է`
•երիկամների հյուսվածքում դեստրուկտիվ պրոցեսներով (ուռուցքներ)
•անոթային խանգարումներով (երիկամի ինֆարկտ, երիկամի երակների թրոմբոզ, չարորակ զարկերակային գերճնշում)
•մետաբոլիկ խանգարումներ (հիպերկալցիուրիա, հիպերուռիկոզուրիա)
•երիկամային պտկիկների նեկրոզ (տուբերկուլյոզ, անալգետիկների ընդունում)
•երիկամների կիստոզ հիվանդություն (պոլիկիստոզ, սպունգանման երիկամ)

Երիկամային կծիկային հեմատուրիա
Կծիկային հեմատուրիայի հիմքում որպես կանոն ընկած է կծիկների բազալ թաղանթների առաջնային (IgA նեֆրոպաթիա, հետստրեպտոկոկոային գլոմերուլոնեֆրիտ, մեզանգիոկապիլյար գլոմերուլոնեֆրիտ, արագ պրոգրեսիվող գլոմերուլոնեֆրիտ) կամ երկրորդային (ՀԿԳ, համակարգային վասկուլիտ, հեմոլիտիկո-ուռեմիկ սինդրոմ) իմունոբորբոքային վնասումը կամ բնածին անոմալիաները (բարակ թաղանթների հիվանդություն – բարորակ ընտանեկան հեմատուրիա, Ալպորտի համախտանիշ): Հարաբերական բարորակ վիճակ, որն ուղեկցվում է միկրոհեմատուրիայով, համարվում է կծիկների բարակ թաղանթների հիվանդությունը: Որպես կանոն, այս հիվանդների մոտ հնարավոր է հայտնաբերել հիվանդության դեպքերհ արազատների մոտ; միկրոհեմատուրիան կրում է մեկուսացված բնույթ և երիկամային անբավարարություն չի զարգանում:

Կծիկային հեմատուրիայի մասին է վկայում փոփոխված էրիթրոցիտների, էրիթրոցիտար գլանակներիև և 500 մգ/օր ավել պրոտեինուրիայի համակցությունը: Էրիթրոցիտար գլանակները ձևավորվում են էրիթրոցիտներից, երբ դրանք հայտվում են երիկամների խողովակներ և կպչում են այն տեղ Տամմ-Խորսֆոլլի սպիտակուցով: Այդ գլանակները խոսում են հեմատուրիայի կծիկային ծագման և բիոպսիայի անհրաժեշտության մասին: Փոփոխված էրիթրոցիտները իրենցից ներկայացնում են դեֆորմացված էրիթրոցիտներ, որոնք հայտնաբերվում են միայն ֆազ-կոնտրաստային միկրոդիտմամբ և նրանց հայտնաբերումը համարվում է հեմատուրիայի կծիկային բնույթի հաստատուն նշան, սակայն պետք է հաշվի առնել նաև, այն, որ էրիթրոցիտները կարող են դեֆորմացվել նաև օսմոլյարության և рН-ի կտրուկ իջեցումներից դիստալ ոլորուն և հավաքող խողովակներում:

Կծիկային հեմատուրիայի մասին են վկայում նաև միզային համախտանիշի կլինիկական և լաբորատոր նշանները – ((«ակտիվ» միզային նստվածք (էրիթրոցիտներ, էրիթրոցիտար գլաններ, լեյկոցիտուրիա, պրոտեինուրիա), երիկամային անբավարարություն)): Հեմատուրիայի համկցումը խլության հետ խոսում է Ալպորտի համախտանիշի մասին: Հեմատուրիան և արագ զարգացող երիկամային անբավարարությունը, որն ուղեկցվում է արյունային լուծով, բնութագրական է հեմոլիտիկո-ուռեմիկ սինդրոմին: Բացի դրանից այդ հիվանդների մոտ հայտնաբերվում է հեմոլիտիկ անեմիա և ջրազրկման կլինիկական նշաններ:
Խրոնիկ գլոմերուլոնեֆրիտի դեպքում հեմատուրիայի առկայությունը վկայում է պրոցեսի ակտիվության մասին:

Տարբերակիչ ախտորոշումը
Արյունամիզությունների տարբերակիչ ախտորոշման կարևոր էտապ է նրա երիկամային կամ արտաերիկամային ծագումը պարզելը: Նաև անհրաժեշտ է ստորաբաժանել կծիկային և ոչ կծիկային արյունամիզությունների: Անամնեզով անհրաժեշտ է պարզել արյունամիզության տևողությունը, պարբերական կամ մշտական բնույթը, համկցումը տարբեր ցավային սինդրոմներիև միզարձակման խանգարումների հետ: Արյունամիզության համակցումը դիզուրիկ խանգարումների հետ, որպես կանոն բնութագրում է նրա արտաերիկամային ծագումը: Արյունամիզությունը, որը առաջացել է առաջին անգամ մեծահասակների մոտ, սովորաբար ոչ կծիկային է: Հատուկ գործիքային հետազոտություններից առաջ ավելի նպատակահարմար է իրականացնել եռբաժականի փորձը: Հիվանդին առաջարկվում է մեզել երեք անոթի մեջ, առանց մեզի շիթը դադարեցնելու: Եթե արյունը հայտնաբերվում է միայն մեզի առաջին չափաբաժնում, ապա խոսքը գնում է առաջային կան ինիցիալ արյունամիզության մասին: Որպես կանոն այն հանդիպում է այն դեպքում, երբ ախտաբանական պրոցեսը տեղակայված է լինում միզարձակման խողովակում (նորագոյացություններ, միզարձակման խողովակի հեմանգիոմաներ և բորբոքային հիվանդություններ). Որոշ հիվանդությունների ժամանակ (օրինակ, սուր ցիստիտ, հետին ուռետրիտ, շագանակագեղձի ադենոմայիև ուռուցքի ժամանակ, միզապարկի ուռուցք, որն տեղակայված է վզիկի շրջանում) արյունը արտազատվում է միզարձակման վերջում (ոչ հազվադեպ կաթիլներիձևով):

Այս դեպքում խոսում են տերմինալ կամ ծայրային արյունամիզության մասին: Մեզի հավասարաչափ առկայությունը երեք բաժակներում կոչվում է տոտալ արյունամիզություն: Այն դիտվում է երիկամների պարենխիմայիհ իվանդությունների ժամանակ, միզուղիների վերին (բաժակներ, ավազաններ, միզածորաններ) և ստորին (միզապարկ) հատվածների հիվանդությունների դեպքում: Երբեմն տոտոլ արյունամիզությունը առաջանում է մեծ քանակի երակային հյուսակների տրավմատիզացիայի հետևանքով` պայմանավորված մեծացած շագանակագեղձով (օրինակ ադենոմայի ժամանակ): Տոտալ արյունամիզությունը առավել հաճախակի, կանխորոշիչ կարևոր նշանակություն ունեցող ախտանիշ է, հիմնական և երբեմն ոչ առաջին նշանը այնպիսի լուրջ հիվանդությունների, ինչպիսինն է երիկամի պարենխիմայի, բաժակների, ավազանի, միզածորանի, միզապարկի ուռուցքները:  Բացի դրանից, վերը թվարկված հիվանդությունների դեպքում արյունամիզությունը համարվում է ուշ ախտանիշ, վկայելով պրոցեսի ոչ բարենպաստ ընթացքի մասին: Տատալ արյունամիզությունը կարող է լինել նաև այլ դեստրուկտիվ պրոցեսների ախտանիշ` երիկամների տուբերկուլյոզ, պապիլյար նեկրոզ, միզապարկի խոց, միզաքարային հիվանդություն, սուր ցիստիտ: Պետք է հաշվի առնել նաև այն, որ մի շարք հիվանդների մոտ արյունամիզությունը կարող է լինել գլոմերուլոնեֆրիտի նշան, միզապարկի մի շարք պարազիտար հիվանդությունների ախտանիշ (շիստոսոմոզ, բիլգարցիոզ):

Անախտանիշ տոտոլ արյունամիզությունի մեզի ինտենսիվ գունավորմամբ, որն ուղեկցվում է մակարդուկների արտազատմամբ հանդիսանում է լուրջ ախտանիշ երիկամների և միզապարկի ուռուցքի: Ոչ հազվադեպ արյունամիզությունը երկար ժամանակ բացակայում է կամ կրում է ընդմիջվող բնույթ: Այդ փաստը չպետք է հանգստացնի ոչ բժշկին, ոչ հիվանդին: Անհրաժեշտ է հիշել, որ բժշկի ոչ ճիշտ մոտեցումը արյունամիզության դեպքում կարող է բերել ուռուցքային պրոցեսի ուշացած ախտորոշման: Անհրաժեշտ է իրականացնել հատուկ հետազոտությունների մի համալիր, ոպեսզիհ աստատվ են կամ ժխտվ են արյունամիզություն առաջացնող հիվանդությունները: Եթե ՈՒՁ և այլ օբյեկտիվ հետազոտության մեթոդներ ըինֆորմացիա չեն տալիս արյունամիզության մասին, ապա այս դեպքում արյունահոսության աղբյուրը ճշտելու համար անհրաժեշտ է կատարել ցիստոսկոպիա` հեմատուրիայի էպիզոդի ժամանակ:

Բացի միզապարկի խոռոչի դիտումից, անհրաժեշտ է որոշել մեզի բնույթը և գույնը, որը գալիս է միզածորանների բացվածքից: Այս ոչ բարդ հնարքը հնարավորություն է տալիս պարզելու ոչ միայն արյունամիզության աստիճանը, այլ և նրա մեկ կամ երկկողմանի ծագումը: Անհրաժեշտ է վերլուծել տարբեր կլինիկական ախտանիշները: Մի քանի նշանների համակցումը, նրանց առաջացման ժամկետներ ըբժշկին մեծ չափով հնարավորություն են տալիս առաջացման հնարավոր աղբյուրը պարզելու: Տեղակայումը ճշտելու համար կարևոր է առաջացած հեմատուրիայիև ցավի փոխկապակցվածությունը: Միզաքարային հիվանդության դեպքում ցավերը միշտ նախորդում են արյունամիզությանը և որպես կանոն արյունամիզության ինտենսիվությունը մեծ չէ: Մի և նույն ժամանակ ինտենսիվ արյունամիզության դեպքում` արյան մակարդուկներով, որը պայմանավորված է դեստրուկտիվ պրոցեսներով, ցավը առաջանում է դրանից հետո, ի պատասխան մեզի արտահոսքի խանգարման, պայմանավորված արյան մակարդուկներով: Ցավոտ, հաճախացած միզարձակումը արյունամիզության հետ վկայում են պրոցեսի (ուռուցք, քար, բորբոքում) միզապարկում տեղակայման մասին: Միզապարկի քարի դեպքում արյունամիզություն առաջանում է երկարատև քայլքի, ցնցող երթևեկության դեպքում և ուղեկցվում է միզարձակման հաճախականացմամբ: Հաճախ ցավը ճառագայթում է դեպի առնանդամի գլխիկ:

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի  էլեկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին