Գրգռման բևեռային օրենքՆյարդային և մկանային տարրերի ուսումնասիրության ժամանակ պարզվել է, որ նրանցում դրդում առաջանում է միայն ապաբևեռացնող արտաքին հոսանքով, (այսինքն ելքային ուղղվածություն ունեցող արտաքին հոսանքով գրգռելիս)։ Նյարդը կամ մկանը հաստատուն հոսանքով գրգռելիս դրդում առաջանում է հոսանքի միացման պահին կատոդի, իսկ անջատման պահին՝ անոդի տակ։ Հաստատուն հոսանքի ազդեցության տակ երկու արտաքին էլեկտրոդների միջև (նրա անցման ժամանակ) դրդումն առաջանում է միացման պահին, միայն կատոդի տակ, իսկ անջատման պահին միայն անոդի տակ։ Դա բացատրվում է նրանով, որ էլեկտրոդների տակ ստեղծվում է ելքային ուղղությամբ ընթացող հոսանք։ Ներբջջային գրգռման համար հոսանքի միացման ժամանակ անհրաժեշտ է որպեսզի բջջում գտնվող էլեկտրոդն ունենա դրական նիշ։

Հաստատուն հոսանքի ազդեցության դեպքում նյարդաթելի թաղանթային պոտենցիալի փոփոխությունները նրա միացման կամ անջատման ժամանակ ակնթարթորեն չեն առաջանում կամ անհետանում, այլ ժամանակային առումով զարգանում են աստիճանաբար։ Դա բացատրվում է նրանով, որ կենդանի բջջի մակերեսային թաղանթն օժտված է, ինչպես արդեն նշվել է, էլեկտրակուտակչի (կոնդենսատորի) հատկություններով։ Այդ հյուսվածքային էլեկտրակուտակչում որպես շրջկափչ ծառայում են թաղանթի արտաքին ե ներքին մակերեսները, իսկ որպես դիէլեկտրիկ՝ լիպիդային շերտը, որն օժտված է էական դիմադրությամբ։ Քանի որ թաղանթն ունի իոնային անցուղիներ, նրա դիմադրությունը հավասար չէ անսահմանության (ինչպես իդեալական էլեկտրակուտակիչում) և իոնների անցումը պայմաններ է ստեղծում լիցքերի կորստի համար։ Թաղանթային պոտենցիալի փոփոխությունների ժամանակային ընթացքը հոսանքի միացման և անջատման պահերին կախված է թաղանթի ունակությունից (С) և դիմադրությունից (R): Որքան փոքր է RC արտադրյալը (ժամանակի հաստատուն), այնքան հոսանքի տվյալ ուժի պայմաններում արագ կաճի պոտենցիալը և ընդհակառակը։

Թաղանթային պոտենցիալի փոփոխություններն առաջանում են ոչ միայն հաստատուն հոսանքի անոդը կամ կատոդը նյարդաթելի վրա անմիջականորեն տեղադրման կետում, այլ նաև բևեռներից որոշ հեռավորության վրա։ Այդ փոփոխությունների մեծությունը կատոդից կամ անոդից հեռանալու հետ զուգընթաց աստիճանաբար պակասում է։ Այդ տարածումն ընթանում է մարելով (դեկրեմենտով)։ Նշվածը բացատրվում է նյարդաթելի կամ մկանաթելի կաբելային հատկություններով և ստացել է ֆիզիկական էլեկտրորոն անվանումը։ Տարբերում են կատէլեկտրոտն, որը ստեղծվում է ելքային հոսանքով, և անէլեկտրոտոն, որը ստեղծվում է մուտքային հոսանքով։ Կատ– և ան– նախածանցները ցույց են տալիս, որ այդպիսի հոսանքներն ու իրավիճակներն առաջանում են կատոդի և անոդի տեղադրման հատվածում։ Ֆիզիկական էլեկտրատոնը «պասսիվ» երևույթ է, որը որոշվում է արտաքին հոսանքով և հանգստի մեջ գտնվող թաղանթի ֆիզիկական հատկություններով։ Այն, ի տարբերություն ԳՊ-ի. կամ հետքային պոտենցիալների, կապված չէ թաղանթի իոնային թափանցելիության փոփոխությունների հետ։ Մաքուր ձևով ֆիզիկական էլեկտրոտոնը կարող է գրանցվել քիմիական գործոններով իոնային անցուղիների լրիվ շրջափակման պայմաններում։ Անոդի, այսինքն մուտք գործող հոսանքի, ազդեցությամբ տեղի է ունենում թաղանթային ունակության հավելյալ լիցքավորում, մինչ պոտենցիալի որոշակի բարձր արժեքի։ Կատոդի, այսինքն ելքային հոսանքի, ազդեցության ժամանակ տեղի է ունենում թաղանթային ունակության պարպում։ էլեկտրատոնի տարածվելը հանդիսանում է բջջային ազդակահաղորդման կարևոր մեխանիզմը։ էլեկտրատոնի տարածման օգնությամբ (գլխավորապես կատէլեկտրատոնի) իրականացվում է գործառական կապ բջիջների թաղանթի տարբեր հատվածների միջև, որոնք ԳՊ չեն առաջացնում (գլիա, տոնիկ մկանաթելեր)։ Միաժամանակ էլեկտրատոնիկ ազդակները օգտագործվում են ողնաշարավորների բազմաբևեռ նեյրոնների մարմիններում և դենդրիտներում (ալֆա-մոտոնեյրոններ, ուղեղիկի Պուրկինեի բջիջներ, ուղեղի կեղևի հսկա պիրամիդային բջիջներ, ուղեղաբնի ցանցանման գոյացության նեյրոններ)։

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին