Անգիոնևրոտիկ այտուց

Խրոնիկական եղնջացանով և անգիոնևրոտիկ այտուցով հիվանդները ունեն կյանքի որակի թեթևից մինչև ծանր աստիճանի խանգարում, որը գնահատվում է ստանդարտացված հարցաթերթիկների օգնությամբ: Դա պետք է ըմբռնի բժիշկը և շեշտի հիվանդին, որ դեպքերի մեծ մասում պատճառը չի հայտնաբերվում: Դա չի նշանակում, որ պատճառը պետք չէ փնտրել, քանի որ պատճառի հայտնաբերումն ու նրանից հետագա խուսափումը չափազանց արդյունավետ կլինի: Այնուամենայնիվ, հետազոտությունների լայնածավալ հավաքածուն դժվար տա օգտակար տեղեկություն: Ինչպես և բժշկության այլ բնագավառներում, մանրամասն անամնեզը ամենակարևոր քայլն է, որը որոշում է, թե հետագա ինչ հետազոտություն է անհրաժեշտ կատարել: Ֆիզիկական քննությունը կհաստատի ախտորոշումը, եթե հիվանդը ներկայանում է բժշկին ցանավորման ժամանակ: Ֆիզիկական քննությունը կարող է օգնել հայտնաբերել հիմքում ընկած այլ հիվանդություն, օր.` լիմֆոմա, վահանագեղձի հիվանդություն կամ շարակցական հյուսվածքների հիվանդություններ:

Ախտորոշումը
Եթե անամնեզով հստակ նշվում է ֆիզիկական եղնջացանը, ինչպես օրինակ` դերմոգրաֆիզմը, ցրտային կամ ջերմային եղնջացանը, ապա հետագա հետազոտությունների կարիք չկա: Պարզ հրահրիչ փորձով կարելի է հաստատել ախտորոշումը. մաշկի քերծումը դերմոգրաֆիզմի դեպքում, սառցե կտորի դնելը` ցրտայինի դեպքում կառաջացնեն բնորոշ եղնջայտուցը: Եթե անամնեզով հավանական է դառնում սննդային հավելումների դերը, ապա բերանային հրահրիչ փորձ է արվում, ցանկալի է կրկնակի-կույր: Եթե սննդային հրահրման  հնարավորություն չկա, ապա 4-6 շաբաթ պահվում է հավելումներից (օր.`սալիցիլատներից) զերծ սննդակարգ: Եթե արտահայտված լավացում է նկատվում սննդակարգի ազդեցությամբ և ախտանիշները կրկնվում են հավելումների  հետագա ներմուծումից, ապա երկար ժամանակահատվածով (6-12 ամիս) նշանակվում է այդ սննդակարգը: Եթե կասկածվում է որևէ դեղ, ապա այդ դեղի օգտագործման դադարեցումը կլավացնի հիվանդի վիճակը: Երբ անամնեզով նշվում է կոնտակտային եղնջացան, ապա ապլիկացիոն(patch) թեսթով պետք է հաստատել ախտորոշումը: Ի տարբերություն սուր եղնջացանի` խրոնիկական եղնջացանը հազվադեպ է առաջանում սննդից, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հիվանդը ունի շատ սննդատեսակներից ալերգիա և չի կարող խուսափել նրանցից ամբողջովին: Այս հիվանդների դեպքում, ինչպես նաև այն դեպքերում, երբ հիվանդը նշում է կոնտակտային ալերգիա կենդանու թուքի կամ թեփի հանդեպ, արվում է մաշկային- փրիք թեսթ կամ RAST անալիզ` յուրահատուկ  IgE-ի հայտնաբերման համար` խուսափելով հրահրիչ փորձերից:

Եթե ոչ մի հրահրող գործոն չի հայտնաբերվում, ապա լիարժեք ֆիզիկական հետազոտություն է կատարվում և արյան մի քանի սքրինինգ անալիզներ` բացառելու հիմքում եղած որևէ հիվանդություն: Սա կարող է հայտնաբերել չարորակ ուռուցք կամ շարակցական հյուսվածքի հիվանդություն: Եթե արյան անալիզով որևէ խախտում է նկատվում, ապա կատարվում է հետագա հետազոտություններ` հայտնաբերելու, թե ինչ հիվանդություն է ընկած հիմքում: Այդպիսի կասկածների դեպքում պետք է անել մաշկի բիօպսիա, ինչպես նաև այն դեպքերում, երբ ստանդարտ բուժումը անարդյունավետ է, որպեսզի պարզվի, թե ինչ տիպի բորբոքում է առկա (լիմֆոցիտների՞, թե՞ նեյտրոֆիլների գերակշռությամբ) կամ հաստատելու վասկուլիտ կամ մաստոցիտոզ ախտորոշումը: 

Բուժումը 
Ոչ-սպեցիֆիկ միջոցառումներ: Հիվանդները հաճախ զգալի անհանգստության մեջ են քորի և անհարմարավետ ցանի պատճառով: Քորը ավելի է անհանգստացնում տաք եղանակին: Ուստի գիշերը պաղ ջերմաստիճանը կօգնի թեթևացնել քորը: Փափկացնող նյութերը, ինչպիսիք են  խոնավեցնող` ջրային հիմք ունեցող կրեմները, կարող են թուլացնել քորը: Հիվանդին պետք է հավատացնել, որ մաշկին ոչ մի հետք ոչ մնա և ախտանիշները սովորաբար ինքնուրույն են անցնում: 

Խուսափումը: Եթե պատճառը, ներառյալ ֆիզիկական գործոնը, հայտնաբերվել է, պետք է բանավոր կամ, ցանկալի է, գրավոր խորհուրդ տալ խուսափել այդ ազդակից: Եթե հիվանդը զգայուն է սննդային հավելումների հանդեպ, ինչպիսիք են բեզոատները, կամ սալիցիլատները, ապա դիետոլոգի կողմից կազմված և յուրաքանչյուր ամիս թարմացվող տեղետվական թերթիկ պետք է տրվի, որում նշված են այն տարածված սննդատեսակները, որոնցում պարունակվում են այս քիմիական նյութերը: Դեղերից և կոնտակտային ալերգեններից համեմատաբար հեշտ է խուսափել:

Սուպրեսիան
Հիվանդների մեծ մասի մոտ, չնայած մանրակրկիտ  հարցուփորձի և համապատասխան հետազոտությունների անցկացմանը, պատճառական գործոնը չի հայտնաբերվում (իդիոպաթիկ, ներառյալ աուտոիմունային եղնջացանը): Այս հիվանդների մոտ բուժման հիմքը կազմում է հիվանդության ընկճումը ներքին ընդունման հակահիստամինների (H1-անտագոնիստներ) կանոնավոր ընդունման միջոցով` մինչև հիվանդության ինքնուրույն լուծումը, որը սովորաբար տեղի է ունենում 2-3 տարվա ընթացքում: Հակահիստամինները նաև օգնում են այն դեպքերում, երբ պատճառական գործոնից հնարավոր չէ ամբողջովին խուսափել (օր.` ֆիզիկական եղնջացան): Այս հիվանդները պետք է օգտագործեն հակահիստամիններ կանոնավոր կամ ըստ պահանջի` կախված ախտանիշների հաճախությունից: Նախընտրելի են երկրորդ սերնդի ոչ քնաբեր հակահիստամինները` իրենց քիչ կողմնակի ազդեցությունների շնորհիվ: Առանձնապես մեծ տարբերություն չկա նրանց միջև, բայց տարբեր հիվանդներ տարբեր կերպ են պատասխանում այս կամ այն հակահիստամինային դեղին, ուստի երբեմն պետք է փոխել դեղը` հարմարեցնելով անհատի պատասխանին: Սովորաբար օգտագործում են լորատադինը կամ ցետիրիզինը, երկուսն էլ օրական 10մգ դեղաչափով: 

Եթե պատասխանը լիարժեք չէ, ապա H2-անտագոնիստ (օր.`ռանիտիդին 150մգ օրը 2 անգամ) կարելի է ավելացնել: Որոշ հիվանդներ ավելի լավ են արձագանքում կետոտիֆենի ավելացմանը` իր հակահիստամինային և հակաբորբոքային հատկությունների շնորհիվ: Եթե գիշերային քորը շարունակում է խանգարել հիվանդին, ապա սեդատիվ հակահիստամինային դեղ է տրվում` քլորֆենամին (քլորֆենիրամին) 4մգ, կամ հակադեպրեսանտ` դոքսեպին, քնելուց առաջ: Ներքին ընդունման ստերոիդներից պետք է խուսափել, չնայած նրանք կարելի է տալ կարճ կուրսով, օրինակ` 30մգ պրեդնիզոլոն/օրը առավելագույնը 3 շաբաթ տևողությամբ` բուժելու համար ծանր ռեցիդիվը: Շատ հազվադեպ` հիվանդության համառ ընթացքի դեպքում, ստերոիդները տրվում են երկարատև: Դեղաչափը պետք է պահել նվազագույն բավարարի վրա և մտածել ստերոիդ փոխարինող դեղերի, օր.` ցիկլոսպորինի մասին: Դժվար դեպքերում, երբ բուժմանը համապատասխան պատասխան չկա, բիօպսիան կարող է օգնել: Եթե առկա է վասկուլիտի նշաններ, ապա ստերոիդային կամ այլ յուրահատուկ բուժում է անհրաժեշտ: Փոքրաքանակ հիվանդերի մոտ, եթե նեյտրոֆիլներն են գերակշռում լիմֆոցիտների նկատմամբ, ապա կոլխիցինը կամ դապսոնը կարող են օգնել: Աուտոիմունային ծանր եղնջացանի դեպքում կարելի է կատարել պլազմաֆերեզ, ներերակային իմունոգլոբուլին կամ ցիկլոսպորին: Այս դեպքում և° ախտորոշումը, և° բուժումը պահանջում են հատուկ քննություն:

 

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին