Հիդրալազինի հակագերճնշումային ակտիվությունը պայմանավորված է ծայրամասային զարկերակիկների դիմադրողականությունն իջեցնելու ունակությամբ, ինչի հետևանքով փոքրանում է ԸԾԱԴ-ը' առաջացնելով սրտամկանի ծանրաբեռնվածության նվազեցում և սրտային արտամղման մեծացում: Հիդրալազինը անմիջապես ազդում է անոթների վրա (որոշ ֆերմենտների ակտիվության ընկճում, անոթների հարթ մկանունքում մակրոէրգիկ միացությունների քանակի նվազեցում), հատկապես՝ զարկերակների վրա, թեպետ ժամանակին դրա թերճնշումային ազդեցությանը փորձել են բացատրել կենտրոնական ազդեցությամբ կամ նրա կողմից երիկամային արյունահոսքի մեծացմամբ:
Հիդրալազինի հիմնական ազդեցությունները, որոնք կարող են դիտվել որպես արդյունավետության աստիճանի գնահատման չափանիշներ, հետևյալներն են.
1.Զարկերակային ճնշման իջեցում, ընդ որում, ավելի արտահայտված է դիաստոլային, քան սիստոլային ճնշման իջեցումը, 2. ԸԾԱԴ-ն փոքրացում, 3.Սրտային կծկումների հաճախականության մեծացում (տախիկարդիա), 4. Պլազմայի ռենինի ակտիվության բարձրացում, 5. Երիկամային, պսակային, ուղեղային և միջընդերքային արյունահոսքի մեծացում:
Սրտային կծկումների ուժի, հաճախականության և սրտային արտամղման մեծացումը հիդրալազինի ազդեցության պայմաններում պայմանավորված են ոչ միայն սրտային արտամղման նկատմամբ դիմադրության նվազեցմամբ' ԸԾԱԴ-ն իջեցման հետևանքով, այլ նաև սիմպաթային նյարդային համակարգի ռեֆլեքսային դրդմամբ' ի պատասխան զարկերակային ճնշման իջեցման, ինչպես նաև անմիջական β1-ադրենախթանիչ ազդեցությամբ: Սրա հետևանքով պսակային անբավարարությամբ տառապողների մոտ կարող են հաճախանալ կրծքային հեղձուկի նոպաները, ընդ որում, այս անցանկալի ազդեցությունը կարելի է թուլացնել β-ադրենապաշարիչների օգնությամբ:
Հիդրալազինի ազդեցության պայմաններում արյան պլազմայի ռենինի ակտիվության բարձրացումը պայմանավորված է յուքստագլոմերուլյար ապարատում (ՅուԳԱ-ում) ռենինի ներզատման անմիջական և ռեֆլեքսային (երիկամների անոթների լարվածության թուլացում, սիմպաթային նյարդային համակարգի դրդում) խթանմամբ, իսկ օրգանիզմում մեզի քանակի նվազեցմամբ դրսևորվող Na+-ի և ջրի կուտակումը երկրորդային ալդոստերոնիզմի հետևանք է, այլ ոչ թե կծիկային ֆիլտրման կամ երիկամային խողովակների ֆունկցիայի փոփոխության:
Օրգանիզմում հիդրալազինը նյութավւոխանակվում է շատ ուղիներով, սակայն դրանցից գլխավորը ացետիլացումն է , ընդ որում, գործնական առումով կարևոր Է ացետիլացման ֆենոտիպի ճշտումը, տարբեր հիվանդների մոտ հիդրալազինի ացետիլացման տարբեր արագությունները ի հայտ են բերում նրա ազդեցության զգալի անհատական տարբերություններ: Մասնավորապես, «արագ» ացետիլատորների մոտ հիդրալազինի կենսամատչելիությունը ներքին ընդունումից հետո ցածր է (մոտավորապես 30%), իսկ «դանդաղ» ացետիլատորների մոտ' բարձր (մոտավորապես 50%), ընդ որում, սննդի և հիդրալազինի միաժամանակյա ընդունումը կարող Է բարձրացնել դեղի կենսամատչեփությունը: Բացի այդ, երիկամային անբավարարության և լյարդի ցիռոզի ժամանակ հիդրալազինի կիսադուրսբերման պարբերությունը մեծանում է , թունային ազդեցության հավանականությունը' բարձրանում:
Հիդրալազինի' որպես հակագերճնշումային դեղի ընտրության հիմնավորումը: Հաշվի առնելով հիդրալազինի հիմնական ֆարմակոդինամիկական և ֆարմակոկինետիկական առանձնահատկությունները' այն որպես հակագերճնշումային դեղ նպատակահարմար չէ նշանակել ինքնուրույն, քանի որ այն նպաստում է սիմպաթային նյարդային համակարգի ռեֆլեքսային դրդմանը, որի հետևանքով ոչ միայն թուլանամ է թերճնշումային ազդեցությունը, այլև զարգանում են մի շարք կողմնակի երևույթներ:
Հիդրալազինի ազդեցության օպտիմիզացում տեղի է ունենում, առաջին հերթին, β-ադրենապաշարիչների (հաճախասրտության և պլազմայի ռենինի ակտիվության բարձրացման կանխարգելում) և թիազիդային միզամուղների (օրգանիզմում Na+ -ի և ջրի կուտակման կանխարգելում) միաժամանակյա նշանակման դեպքում: Նման համակցման ժամանակ հիդրալազինը կիրառվում է նվազագույն բուժիչ դեղաչափերով երկարատև, առանց կողմնակի ազդեցությունների զարգացման վտանգի:
Ավելի նպատակահարմար է նշանակել հիդրալազինը գերճնշումային հիվանդության այն ձևերի (I և II աստիճաններ) ժամանակ, որոնք ուղեկցվում են դիաստոլային ճնշման մեկուսացված բարձրացմամբ և պլազմայի ռենինի ակտիվության ցածր մակարդակով:
Գերճնշման չարորակ և երիկամային ձևերի, ինչպես նաև զարկերակային ճնշման կայուն բարձր մակարդակով II և III աստիճանի գերճնշումային հիվանդությանժամանակհիդրալազինի արդյունավետությունը բավարար չէ. այդ դեպքերում պետք է ոչ թե մեծացնել նրա դեղաչափը (կողմնակի ազդեցությունների զարգացման վտանգ կա), այլ անցնել դրա և ռեզերպինի (սիմպաթային ակտիվության ռեֆլեքսային դրդման վերացման ուղիով թերճնշումային ազդեցության պոտենցում), սալուրեատիկների (հիդրալազինով առաջացվող հիպերվոլեմիայի վերացում) կամ β- ադթենապաշարիչների (պլազմայի ռենինի ակտիվության բարձրացման, հաճախասրտության, կրծքային հեղձուկի նոպաների հաճախացման, պուլսացող գլխացավերի կանխարգելում) համակցված կիրառմանը: Պսակային անբավարարությամբ տառապող և 50 տարեկանից բարձր մարդկանց, որոշ հետազոտողների կարծիքով, հիդրալազին կարելի է նշանակել միայն β-ադրենապաշարիչների հետ համակցված' սրտամկանի խորը իշեմիայի զարգացումը կանխելու նպատակով:
Գերճնշումային հիվանդության ժամանակ «մենաբուժության» ձևով հիդրալազինի նշանակումը նպատակահարմար չէ: Ուստի հիմնավորված է համակցված օֆիցինալ դեղաձևերի մեջ հիդրալազինի ընդգրկումը (ադելֆան, ադելֆան-էզիդրեքս և այլն):
Կողմնակի ազդեցությունները: Հիդրալազինով հարուցված կողմնակի ազդեցությունները շատ բազմազան են' գլխապտույտ, պուլսացող գլխացավ, անոռեքսիա (անախորժակություն), սրտխառնոց, փսխում,
արցունքահոսություն, կոնյունկտիվիտ (շաղկապենաբորբ), պարէսթեզիտ, այտուցներ, հաճախասրտություն, փորկապություն, տրեմոր, երբեմն ստամոքսաաղիքային արյունահոսություններ, պոլինևրիտներ,
սակավարյունություն, պանցիտոպենիա, ցնցումներ, պսիխոզներ (հոգեգարություն): Այս բոլոր ազդեցությունները քիչ են արտահայտված այն դեպքերում, երբ հիդրալազինի դեղաչափը բարձրացնում են աստիճանաբար:
Հիդրալազինի ազդեցության ժամանակ սրտի կծկումների հաճախականությունն աճում է, որպես կանոն, րոպեում 10-30 զարկով, հաճախ նկատվում է նաև կրծքային հեղձուկի նոպաների հաճախացում (ԷՍԳ-ի վրա դրսևորվում են սրտամկանի իշեմիայի նշաններ):
Հիդրալազինի օգնությամբ իրականացվող բուժման սկզբում, հատկապես, նրա դանդաղ ացետիլացման դեպքում, դրանով հրահրվող պիրիդօքսինի դեֆիցիտի արդյունքում հնարավոր է նեյրոպաթիաների զարգացում: Այս պոլինևրիտները կարող են վերացվել օրր 50 մգ B6վիտամինի նշանակմամբ (N.H. Raskin, R.A. Fishman, 1965):
Երբեմն երկարատև կիրառման ժամանակ (6-24 ամիս) հիդրալազինր կարող է առաջացնել ջերմաստիճանի բարձրացմամբ կամ շատ ծանր ընթացող, սակայն դարձելի «հիդրալազինային համախտանիշով» դրսևորվող գերզգայնաթյան ռեակցիա: «Հիդրալազինային» ռևմատոիդ համախտանիշ հաճախ զարգանում է «դանդաղ» ացետիլատորներ համարվող և երիկամների արտազատական ֆունկցիայի խանգարմամբ հիվանդների շրջանում հիդրալազինի մեծ դեղաչափեր (400 մգ/օրը) ընդունելիս:
Հիդրալազինից բացի որպես «դեղորայքային գայլախտի համախտանիշ» նկարագրվող նմանատիպ բարդություններ կարող են առաջացնել նաև իզոնիազիդը, նովոկաինամիդը, β-ադրենապաշարիչներ, մեթիլդոպան, քլորպրոմազինը: Այս համախտանիշի զարգացման նախանշանն է դեղի ընդունման սկզբում առաջացող դեղորայքային տենդը. նման հիվանդները նախատրամադրված են ռևմատոիդ համախտանիշի զարգացմանը:
Հիդրալազինային ռևմատոիդ համախտանիշ զարգանում է 10- 20% հիվանդների շրջանում (H.M. Perry, 1973), ազդեցության մեխանիզմը հայտնի չէ, ընթանում է որպես աուտոիմուն հիվանդություն (ԴՆԹ-ի և հիդրոլազինի նկատմամբ հակամարմինների առաջացում), որը սակայն նման է համակարգային կարմիր գայլախտին, և հիդրալազինի կիրառման դադարից հետո վերանում է մի քանի շաբաթվա ընթացքում: Համախտանիշի նկարագրված ավելի երկարատև դեպքերը (մի քանի տարի) մանրակրկիտ ուսումնասիրության կարիք ունեն:
