(ՄԱՏՆԱԾԱՂԻԿ, ԴԻԳԻՏՈՔՍԻՆ, ԴԻԳՈՔՍԻՆ, ԻԶՈԼԱՆԻԴ, ԼԱՆՏՈԶԻԴ, ՍՏՐՈՖԱՆԹԻՆ, ԿՈՐԳԼԻԿՈՆ ԵՎ ԱՅԼՆ)
Մանկական տարիքում սրտային գլիկոզիդներով թունավորումը հաճախ լինում է նրանց դեղաչափերի գերազանցման և, ավելի հազվադեպ, նրանց պատահական ընդունման հետևանքով։ Հայտնի է, որ գլիկոզիդները ստամոքսաաղիքային ուղուց ներծծվում են տարբեր արագությամբ։ Այդ է պատճառը, որ բերանային ճանապարհով ընդունված որոշ գլիկոզիդներից թունավորումը զարգանում է արագ (դիգոքսին, իզոլանիդ), իսկ մյուսներից՝ դանդաղ (մատնածաղկի տերևների դեղափոշի, դիգիտոքսին)։ Երեխաների թունավորումը կարող. է զարգանալ քիմիապես մաքուր 5-50 գ գլիկոզիդների, ընդունումից։
Սրտային գլիկոզիդների մեծ դեղաչափերը ցուցաբերում են ընտրողական կարդիոտոնիկ ազդեցություն։ Նրանք ուժեղացնում են խոլիներգիկ նյարդաթելերի վերջնածայրերից ացետիլխոլինի անջատումը, մասնավորապես թափառող նյարդի վերջնածայրերից և խթանում նրա արգելակող ներգործությունը սրտի հաղորդչականության և դրդման վրա։ Կատեխոլամինների պարունակության ավելացումը բարձրացնում է սրտամկանի դրդելիությունը, նպաստում է դրդման լրացուցիչ օջախների առաջացմանը՝ հատկապես փորոքներում։ Նշված բոլոր տեղաշարժերն առաջ են բերում դանդաղասրտություն, սրտի ոչ լրիվ կամ լրիվ շրջափակում (բլոկադա), էքստրասիստոլա, փորոքային տախիկարդիա և հնարավոր է նաև թելիկախաղ։ Թունավորման ախտանիշները կապված չեն թույնի օրգանիզմ թափանցման ճանապարհից։ Սովորաբար տարբերում են սրտային գլիկոզիդներով թունավորման 2 ձևեր՝ վերադարձելի, որոնք դեղորայքի դադարեցումից հետո վերանում են ինքնուրույն, և անվերադարձելի, որոնք ինքնուրույն չեն վերանում։
Վերադարձելի ձևի ժամանակ հիվանդների մոտ նկատվում է սրտխառնոց, փսխում, գլխացավ, ադինամիա, անքնություն, երբեմն զառանցանք, հալյուցինացիաներ, տեսողության խանգարումներ, հայտնաբերվում է բրադիկարդիա, փորոքային էքստրասիստոլա, տարբեր շրջափակումներ (բլոկադաներ)։ Նշված բոլոր խանգարումները դեղորայքի հանումից հետո ինքնուրույն վերանում են։ Անվերադարձելի ձևի ժամանակ բրադիկարդիան փոխարինվում է տախիկարդիայով և թելիկախաղով։ Նկատվում է նաև արտահայտված փսխում, հալյուցինացիաներ, աֆազիա, զարկերակային ճնշման իջեցում, ցնցումներ։
Բուժումը։ Ստամոքսի լվացում, աղային լուծողական։ Նշանակվում է ակտիվացրած ածուխ։ Գտնում են, որ աղիքների մաքրումը պետք է կատարել նույնիսկ թունավորման ուշ շրջաններում և ներերակային ներարկվող միջոցների դեղաչափերի գերազանցման ժամանակ, քանի որ նրանք լեղու միջոցով հայտնվում են աղիքներում և այդտեղից նորից ներծծվում են արյան մեջ։ Ծանր բրադիկարդիայի ժամանակ նշանակվում է ատրոպին (0,5-1 մլ 0,1% լուծույթ, ենթամաշկային կամ միջմկանային)։ Կաթիլային ձևով ներերակային ներարկվում է 300-500 մլ կալիումի քլորիդի 0,5%-անոց լուծույթ։ Փորոքների շողացման դեպքում նշանակվում է նովոկաինամիդ (3-5 մլ 10% լուծույթ, ներերակային), կալցիում-տետացին (10-20 մլ 10% լուծույթ 200-300 մլ գլյուկոզայի 5%-անոց լուծույթով) 5 մլ, օրը 4 անգամ, միջմկանային։ Գրգռվածության վերացման նպատակով կատարվում է քլորալ հիդրատային հոգնա, ներերակային՝ բարբիտուրաներ։ Զարկերակային ճնշման իջեցման դեպքում ցուցված են մեզատոնը կամ նորադրենալինը։ Ջրազրկման դեմ պայքարելու նպատակով, հսկելով օրամեզի քանակը, տրվում են հեղուկներ։
Հիպոքսիայի վերացման համար կիրառվում է թթվածնաբուժում։
Սկզբնաղբյուրը՝ Կլինիկական մանկաբուժություն
Վ.Ա. Աստվածատրյան
Հոդվածի էլեկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին
