«Անհայտ ծագման տենդ» (ԱԾՏ) տերմինով բնորոշվում են կլինիկական պրակտիկայում հաճախ հանդիպող իրավիճակները, որոնց դեպքում տենդը հանդիսանում է տարբեր հիվանդությունների հիմնական կամ միակ նշանը, որոնց ախտորոշումը մնում է անհայտ սովորական, իսկ երբեմն էլ լրացուցիչ հետազոտություններից հետո:

Հիվանդությունների սպեկտրը, որանք ընկած են ԱԾՏ-ի հիմքոււմ, բավականին լայն է և ներառում է ինֆեկցիոն բնույթի տարբեր հիվանդություններ, չարորակ նորագոյացություններ, համակարգային վասկուլիտներ և այլն: Հիվանդների մի մասի մոտ տենդի պատճառը մնում է չվերծանված:

ԱԾՏ-ի հիմքում ընկած են սովորական հիվանդություններ` անսովոր ընթացքով: Ախտորոշիչ փնտրտուքը ԱԾՏ-ի ժամանակ ներառում է լրացուցիչ կլինիկալաբորատոր նշանների հայտնաբերում` տվյալ իրավիճակի համար առավել ինֆորմատիվ ախտորոշիչ մեթոդների կիրառումով, բնորոշող նպատակաուղղված հետազոտում:

Բուժման նշանակման նպատակաուղղվածության հարցը, այդ թվում նաև փորձնական, մինչև ԱԾՏ-ի բացահայտումը պետք է լինի անհատական` կախված կոնկրետ կլինիկական իրավիճակից:

Ներկայումս որոշվել են չափանիշները, որոնք թույլ էին տալիս գնահատել իրավիճակը, որպես ԱԾՏ

- հիվանդի մոտ ջերմության առկայություն 38°C (101°F) և ավել

- տենդի տևողությունը 3 շաբաթ և ավել, կամ պարբերաբար ջերմության բարձրացում այդ ժամանակահատվածում

- դիագնոզի անհայտություն հետազոտման անցկացումից հետո համընդհանուր (ռուտինային) մեթոդներով:

Այսպիսով առանձնացվել է ինքնատիպ սինդրոմ (ԱՏԾ-սինդրոմ), որը տարբերվում է մնացած դեպքերում մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումից:

Այս չափանիշներից ԱԾՏ-ին չի կարելի դասել այսպես կոչված սուբֆեբրիլիտետի դեպքերը: Ընդ որում, անհայտ ենթատենդերը հատուկ տեղ են զբաղեցնում կլինիկական պրակտիկայում և պահանջում են այլ դիագնոստիկ մոտեցում:

Մեծամասամբ անհայտ ենթատենդերը հանդիսանում են վեգետատիվ դիսֆունկցիաների դրսևորումներից մեկը, չնայած կարող են պայմանավորված լինել նաև ինֆեկցիոն-բորբոքային պրոցեսի առկայությամբ (տուբերկուլյոզ):

Կարևոր չափանիշ է հանդիսանում տենդի տևողությունը` 3 շաբաթից ոչ պակաս, որի հետ կապված կարճատև ջերմաստիճանի բարձրացումները, նույնիսկ անհայտ ծագման, չեն հանդիսանում ԱԾՏ-ի չափանիշներ: Վերջին չափանիշը (անհայտ դիագնոզ) որոշիչ է և թույլ է տալիս բնորոշել իրավիճակը որպես ԱԾՏ, քանի որ համընդհանուր քննության արդյունքում ստացված տվյալները թույլ չեն տալիս գտնել տենդի պատճառը:

ԱԾՏ-ով հիվանդների առանձնացումը հատուկ խմբում առաջին հերթին ծառայում է գործնական նպատակներին: Անհրաժեշտ է բժիշկների մոտ ռացիոնալ ախտորոշիչ փնտրտուքի մեթոդների մշակում, յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքում կիրառելով հետազոտումների ադեկվատ ինֆորմատիվ մեթոդները, հիմքում ունենալով հիվանդությունների յուրահատկությունների իմացությունը, որոնք դրսևորվում են ԱԾՏ-ով:

Այդ հիվանդությունների սպեկտրը բավական մեծ է և ընգրկում է հիվանդություններ, որոնք վերաբերում են թերապիային, վիրաբուժությանը, ուռուցքաբանությանը, ինֆեկցիոն հիվանդություններին և այն: Սակայն մինչ ԱԾՏ-ի իրական բնույթի բացահայտումը հիվանդները, որպես կանոն, գտնվում են ընդհանուր թերապևտիկ, հազվադեպ` հատուկ մասնագիտացված բաժիններում, որտեղ ընդունվում են կախված ունեցած սիմպտոմատիկ բնույթից` թոքաբորբի, միզուղիների ինֆեկցիայի, ռևմատիկ հիվանդությունների կասկած և այլն:

 

Վերջին ժամանակներս ԱԾՏ-ի նոզոլոգիական կառուցվածքը փոփոխություն է կրում: Այսպես, «տենդային» հիվանդությունների շարքում տեղ են գտել ինմունոդեֆիցիտի դեպքում ինֆեկցիայի որոշ ձևերը, նոզոկոմիալ ինֆեկցիայի տարբեր ձևերը, բերելիոզը, մոնոնուկլեոզային համախտանիշները և այլն:

Հաշվի առնելով այս հանգամանքը առաջարկվել է առանձնացնել ԱԾՏ-ի 4 խումբ`

1. ԱԾՏ-ի «դասական» ձև: Նրանց հիմքում ընկած են ոչ թե հազվադեպ կամ անսովոր ախտաբանական պրոցեսներ, այլ բժիշկներին քաջ հայտնի հիվանդություններ, որոնց ընթացքի առանձնահատկությունը հանդիսանում է տենդային Տենդ (անհայտ ծագման)համախտանիշի գերակշռումը: Դրանք, որպես կանոն «սովորական հիվանդություններ են` անսովոր ընթացքով», ներառյալ վաղուց հայտնիների կողքին որոշ նոր հիվանդություններ (Լայմի հիվանդություն, խրոնիկական հոգնածության համախտանւշ և այլն) :

2. ԱԾՏ նեյտրոպենիայի ֆոնի վրա:

3. Նոզոկոմիալ ԱԾՏ

4. ԱԾՏ` կապված ՄԻԱՎ ինֆեկցիայի հետ (միկոբակտերիոզ, ցիտոմեգալովիրուսային ինֆեկցիա, կրիպտոկոկոզ, հիստոպլազմոզ):

Գրականության տվյալների վերլուծությունը վկայում է այն մասին, որ առավել հաճախ ԱԾՏ-ի հիմքում ընկած են այն հիվանդությունները, որոնք պայմանականորեն կարելի է բաժանել մի քանի խմբի:

Այդ խմբերի յուրաքանչյուրի տեսակարար կշիռը տատանվում է, ըստ տարբեր հեղինակների տվյալների, ինչը պայմանավորված է տարբեր գործոններով (ստացիոնարների յուրահատկությունը, որտեղ հետազոտվում են հիվանդները, հետազոտման մակարդակը և այլն):

Եվ այսպես, ԱԾՏ-ի պատճառ կարող են հանդիսանալ.

- գեներալիզացված կամ տեղային վարակային բորբոքային պրոցեսները (ԱԾՏ-ի բոլոր դեպքերի 30-50%)

- ուռուցքային հիվանդությունները (20-30%)

- շարակցական հյուսվածքի համակարգային ախտահարումները (համակարգային վասկուլիտներ)` 10-20%

- այլ հիվանդություններ` տարբեր ըստ էթիոլոգիայի, պաթոգենեզի, ախտորոշման մեթոդների, բուժման և ելքի (10-20%)

- մոտավորապես 10%-ի մոտ տենդի պատճառը չի հաջողվում պարզել, չնայած մանրազննին հետազոտությունների, և կիրառվում են ժամանակակից ինֆորմատիվ մեթոդները

Նշված պաթոլոգիկ դեպքում մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացումը վերջին հաշվով պայմանավորված է առաջնային հիպոթալամուսում տեղակայված ջերմականոնավարման կենտրոնի վրա էնդոգեն պիրոգենների ազդեցությամբ:

Ըստ ժամանակակից պատկերացումների` էնդոգեն պիրոգեններին են պատկանում ինտերլեյկինները, արտադրվում են մակրոֆագերի, մոնոցիտների, նեյտրոֆիլների և քիչ քանակով էոզինեֆիլների կողմից` որպես իմունպատասխանի արդյունք տարբեր մանրէային և ոչ մանրէային անտիգեններին, իմուն կոմպլեքսներին, գերզգայնացված T-լիմֆոցիտներին, տարբեր ծագման էնդոտոքսիններին, բջիջների քայքայման արգասիքներին: Էնդոգեն պիրոգեն արտադրելու ունակությամբ օժտված են նաև չարորակ ուռուցքների բջիջները (լիմֆոպրոլիֆերատիվ ուռուցքներ, երիկամի ուռուցք, լյարդի ուռուցք և այլն):

Ուռուցքային բջիջների կողմից պիրոգենի արտադրության փաստը ապացուցված է փորձնականորեն և հաստատվում է կլինիկական պայմաններում տենդի անհետացումով` ուռուցքի վիրաբուժական հեռացումից (լիմֆոպրոլիֆերատիվ հիվանդություն) կամ քիմիոթերապիա սկսելուց հետո:

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին