Սովորաբար սրտի արատները լինում են ռևմատիկ կամ բնածին: Հնարավոր է մեկ փականի համակցված ախտահարում (ստենոզ և անբավարարություն) և տարբեր փականների զուգակցված ախտահարում: Մեկ փականի արատը կարող է զուգակցվել մյուս փականի ֆունկցիայի խանգարման հետ՝ հեմոդինամիկ խանգարումների հարաճման հետևանքով: Այսպես, ծանր միտրալ արատը հանգեցնում է արտահայտված թոքային հիպերտոնիայի և աջ փորոքի դիլատացիայի՝ եռփեղկ փականի հարաբերական անբավարարությամբ:

Համակցված միտրալ արատ: Երկփեղկ փականի անբավարարությունը և ձախ նախասիրտ-փորոքային ելանցքի նեղացումը հազվադեպ են մեկուսացված լինում: Սովորաբար գոյություն ունի համակցված միտրալ արատ՝ ձախ նախասիրտ-փորոքային ելանցքի ստենոզի//նեղացման գեղակշռմամբ, հազվադեպ՝ փականի անբավարարությամբ: Միտրալ ստենոզի գերակշռման դեպքում նկատվում է I տոնի ուժեղացում, երկփեղկ փականի բացվելու տոնի ավելի վաղ առաջացում, ձախ փորոքի էական դիլատացիայի և գերաճի բացակայություն: Ե°վ սիստոլիկ, և° դիաստոլիկ աղմուկի ինտենսիվությունը էական նշանակություն չունի: Փականի անբավարարության գերակշռման դեպքում նկատվում է I տոնի թուլացում սրտի գագաթում, ձախ փորոքի զգալի մեծացում: Գերակշռող ստենոզի ժամանակ ավելի հաճախ հանդիպում են արտահայտված թոքային հիպերտոնիա և բնորոշ facies mitralis: Ախտորոշմանն օգնում է էխոսրտագրությունը, թեպետ երբեմն արատի մասին վերջնականապես դատել հնարավոր է միայն ձախ փորոքում ու ձախ նախասրտում ճնշումը որոշելով և անգիոսրտագրությամբ:

Համակցված աորտալ ստենոզ: Աորտալ փականի անբավարարությունը կարող է պայմանավորված լինել ինֆեկցիոն էնդոկարդիտով, որը զարգանում է ռևմատիկ աորտալ ստենոզով հիվանդի մոտ: Այս դեպքում հաճախ գերակշռում է փականի անբավարարությունը: Ի տարբերություն միտրալ արատների աորտայի փականի անբավարարությունը և աորտալ ելանցքի նեղացումը հաճախ լինում են մեկուսացված:

Աորտալ ստենոզի կամ աորտալ փականի անբավարարության գերակշռման մասին հեշտ է դատել արատի պերիֆերիկ ախտանշանների արտահայտվածությամբ: Սովորաբար, դժվարությունները կապված են ոչ մեծ նեղացման բացահայտման հետ՝ աորտայի փականի անբավարարության ժամանակ և հազվադեպ՝ արտահայտված ստենոզի ժամանակ ոչ մեծ անբավարարության հետ: Աորտալ փականի անբավարարության ժամանակ աորտայի բացվածքի ոչ մեծ նեղացումը հայտնաբերելն անհրաժեշտ է այն բանի համար, որպեսզի իմանալ՝ արդյոք ինֆեկցիոն էնդոկարդիտն առաջնայի՞ն է, թե՞ երկրորդային, ինչպես նաև փականի ախտահարման բնույթը ճշտելու համար: Ստենոզի բացահայտմանն օգնում են աորտայի կետում (II միջկողային տարածություն՝ կրծոսկրից աջ) սիստոլիկ դողի ախտանշանը, պարանոցի խոշոր անոթների վրա սիստոլիկ աղմուկի արտահայտված ու տարածուն հաղորդումը, ֆոնոսրտագրության վրա սիստոլիկ աղմուկի բնորոշ շեղանկյունաձև տեսակը և հատկապես էխոսրտագրության տվյալները:

Աորտալ ելանցքի ստենոզի ժամանակ ոչ մեծ աորտալ անբավարարությունն է վկայում դիաստոլիկ աղմուկը V կետում (Բոտկին-Էրբի կետում): Այն լավ է որոշվում հիվանդի՝ որովայնի վրա պառկած վիճակում: Աորտալ անբավարարության պերիֆերիկ նշանները կարող են հայտնվել զգալի ուշ: Ախտորոշմանն օգնում են էխոսրտագրությունն ու դոպլերէխոսրտագրությունը:

Աորտալ արատների՝ և ստենոզի, և թե փականի անբավարարության ժամանակ հաճախ կատարում են փականի պրոթեզավորում: Միայն բնածին աորտալ ստենոզով առանց փեղկերի կրակալման ու երկփեղկ աորտալ փականի ժամանակ երիտասարդներին ու դեռահասներին է ցուցված կոմիսուրոտոմիան, որը լավ արդյունք է տալիս և ուղեկցվում է փոքր ռիսկով: Աորտալ փականի պրոթեզավորման արդյունքները առանց սրտային անբավարարության հիվանդների մոտ մոտավորապես համապատասխանում են միտրալ փականի պրոթեզավորման արդյունքներին: Սրտային, այդ թվում՝ նաև սուր անբավարարության ժամանակ հետվիրահատական մահացությունը աորտալ արատով հիվանդների մոտ մոտավորապես 2-3 անգամ բարձր է, քան միտրալ արատով հիվանդների մոտ:

Աորտալ անբավարարության և միտրալ ստենոզի զուգակցում: Աորտալ անբավարարության և միտրալ ստենոզի զուգակցումը հանդիպում է փականների ռևմատիկ ախտահարման 1/3 դեպքերում: Այս արատի ժամանակ աորտալ անբավարարության պերիֆերիկ նշանները կարող են բացակայել, քանի որ արտահայտված միտրալ ստենոզի ժամանակ փոքրանում է սրտի ձախ փորոքի լեցունությունը, ուստիև, հետևաբար, դեպի աորտա արտամղումը: Արտահայտված աորտալ անբավարարության ժամանակ միտրալ ստենոզի նախասիստոլիկ աղմուկը դժվար է տարբերակել Ֆլինթի աղմուկից:

Միտրալ ստենոզի նշաններ են միտրալ փականի բացվելու տոնը, ձախ նախասրտի մեծացումը, ԷՍԳ-ի վրա P. mitrale-ի ի հայտ գալը: Վճռորոշ նշանակություն ունեն էխոսրտագրության տվյալները:

Միտրալ և աորտալ ստենոզների զուգակցում: Միտրալ ստենոզը բերում է աորտալ ստենոզի պերիֆերիկ նշանների և աորտայի կետում սիստոլիկ աղմուկի նվազմանը՝ ձախ փորոքի լեցունության նվազման հետևանքով: Այդպիսի հիվանդների մոտ աորտալ արատի ճանաչումը կարևոր նշանակություն ունի վիրահատական միջամտության պլանավորման համար: Երկու արատների զուգակցման ժամանակ մեկուսացված միտրալ կոմիսուրոտոմիան կարող է նվազ արդյունավետ լինել: Աորտալ արատի ախտորոշման համար նշանակություն ունի աորտայի կետում սիստոլիկ դողի բացահայտումը, որը երբեմն որոշվում է միայն հիվանդի՝ որովայնի վրա պառկած վիճակում:

Միտրալ և տրիկուսպիդալ արատների զուգակցում: Այս հիվանդների մոտ միտրալ արատը հեշտ է ճանաչվում: Ավելի դժվար է ախտորոշել եռփեղկ փականի օրգանական վնասվածքը: Հօգուտ նրա առկայության է վկայում արյան մեծ շրջանառությունում կանգի արագ հայտնվելը, ինչպես նաև վերը նկարագրված տրիկուսպիդալ արատի նշանները: Հարկ է նկատի ունենալ, որ հարաբերական տրիկուսպիդալ անբավարարության ախտանշանները միտրալ արատի արդյունավետ բուժման ժամանակ կարող են զգալիորեն պակասել և անգամ անհետանալ:

Սրտի փականային արատների բուժում: Սրտի ձեռքբերովի արատների ժամանակ բուժական միջոցառումները վերաբերում են առաջին հերթին արատն առաջացրած հիմնական հիվանդությանը: Հաճախ դա ռևմատիզմն է, որի ակտիվության առկայության ժամանակ կատարում են համապատասխան բուժում: Այսօր սրտի արատներով հիվանդների մոտ սովորաբար կատարում են վիրահատական բուժում, այդ թվում նաև 2-3 փականների միաժամանակյա պրոթեզավորում՝ նրանց ախտահարման զուգակցման ժամանակ, թեպետ վերջին դեպքում վիրահատության վտանգը զգալիորեն բարձրանում է, հատկապես երեք փականների վրա վիրահատության ժամանակ: Կարելի է զուգակցել երկու փականների պրոթեզավորումը կոմիսուրոտոմիայի հետ:

Սրտի վիրահատությունից 2-6 շաբաթ անց հիվանդների 10-25%-ի մոտ առաջանում է պոստկարդիոտոմային համախտանիշ. բարձրանում է ջերմությունը, հայտնվում են ցավեր կրծքավանդակում (հաճախ կրծոսկրի հետևում)՝ կապված պլևրիտի կամ պերիկարդիտի հետ, կարող է լսվել պերիկարդի քսման աղմուկ, երբեմն առաջանում է պերիկարդիալ արտաքիրտ, զարգանում է պնևմոնիտ: Հետազոտության ժամանակ հայտնաբերում են լեյկոցիտոզ, ԷՆԱ արագացում և բորբոքային պրոցեսի այլ նշաններ: Այս երևույթները կապված չեն ռևմատիզմի սրացման կամ ինֆեկցիոն էնդոկարդիտի հետ: Թերևս, պոստկարդիոտոմային համախտանիշը մոտ է հետինֆարկտային համախտանիշին: Այս հիվանդներին ցուցված է բուժել գլյուկոկորտիկոստերոիդներով (պրեդնիզոլոն՝ 30-40 մգ/օրը դեղաչափով). թեթև դեպքերում սահմանափակվում են ոչ ստերոիդային հակաբորբոքային միջոցներ նշանակելով:

Հատուկ քննարկման է արժանի հղի կանանց մոտ (առաջին երեք ամիսների ընթացքում) սրտի արատների վիրաբուժական բուժման հարցը: Արտահայտված սրտային անբավարարության, ռևմատիկ պրոցեսի բարձր ակտիվության, հղիության տոքսիկոզի ժամանակ ցուցված է նրա ընդհատումը: Սրտի արատով կանանց մոտ հղիությունը պահպանելու ժամանակ հատկապես կարևոր է ռացիոնալ ռեժիմին հետևելը՝ չափավոր շարժողական ակտիվությամբ, լիարժեք սնունդ՝ կերակրի աղի սահմանափակումով, հեղուկի կանգի դեպքում՝ միզամուղ միջոցներ խմել: Սրտային անբավարարության նշանների հարաճման դեպքում ցուցված է վաղ հոսպիտալացում թերապևտիկ ստացիոնար: Ծանր սրտային անբավարարությամբ հղիներին ցուցված է ծննդաբերությունը կեսարյան հատման միջոցով: Սրտի արատով կանանց ինֆեկցիոն էնդոկարդիտի կանխման համար ծննդաբերության օրը դրանից երեք օրվա ընթացքում կատարում են հակաբիոտիկներով բուժում:

Սրտի արատների կանխարգելումը, նախևառաջ, հանգում է առաջնային և հետադարձ ռևմոկարդիտի, ինչպես նաև ինֆեկցիոն էնդոկարդիտի կանխարգելմանը: Սրտի արատների դեպքում սրտային անբավարարության կանխարգելումը ռացիոնալ շարժողական ռեժիմն է բավարար ֆիզիկական ակտիվությամբ՝ ոտքով զբոսանքների և բուժական գիմնաստիկայի ձևով: Այդ հիվանդներին ցանկալի չէ կլիմայի կտրուկ փոփոխությունը, հատկապես բարձրլեռնային շրջան տեղափոխվելը, մարզական մրցումներին մասնակցությունը և դրանց նախապատրաստվելու համար կանոնավոր ակտիվ մարզումները: Հիվանդները պետք է գտնվեն մշտական դիսպանսեր հսկողության տակ:

 

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին