Վահանիկային սկլերոդերմիան բնութագրվում է սկզբում մեկ կամ մի քանի մանուշակավարղագույն, տարբեր մեծության բծերի գոյացումով (5-10 և ավելի սմ տրամագծով), շատ թե քիչ կանոնավոր կլոր կամ ձվաձև։ Հետագայում մաշկը բծերի կենտրոնական մասում կարծրանում է, դառնում է ավելի պինդ ու րնդունում է սպիտակ կամ դեղնավուն, մոմանման գունավորում։ Նրա մակերեսր դառնում է հարթ, փայլուն, մազերր թափվում են, մաշկային գծագրությունր հարթվում է Շրջակայքում մնում է մանուշակագույն օղ։ Այդպիսի վիճակում ախտահարման օջախները, չառաջացնելով որևէ զգացում, կարող են գոյություն ունենալ շատ ամիսներ ու տարիներ։
Ի վերջո վրա է հասնում լուծումը. մանուշակագույն օղն անհետանում է, մաշկի պնդացած տեղամասը դաոնում է ավելի փափուկ, ապաճում է, սպիտակ կամ դեղնավուն ֆոնի վրա հանդես են գալիս շագանակագույն բծեր, որոնք միաձուլվում են ամբողջական գունակավոր թրծում, որի կենտրոնական մասը ներընկնում է նորմալ մաշկի մակարդակից ցած։ Վահանիկային սկլերոդերմիայի օջախները տեղակայվում են ամենից հաճախ իրանի, ավելի պակաս՝ վերջույթների, ծայրահեղ հազվադեպ՝ գլխի մազածածկ մասի մաշկի վրա։ Առաջին դեպքում նշվում է նման օջախների առաջացում բերանի խոռոչի (այտերի, լեզվի, քիմքի) լորձաթաղանթի վրա։ Շատ հազվադեպ սկլերոդերմիայի վահանիկների ֆոնի վրա գոյանում են բշտեր ու խոցեր։ Սահմանափակ սկլերոդերմիան կարող է առաջանալ նաև զոլերի ձևով, տեղադրված ամենից ավելի հաճախ վերջույթների երկայնքով կամ ճակատի մեջտեղում՝ քթարմատից դեպի գլխի մազածածկ մասի ուղղությամբ (հիշեցնելով սրի հարվածից գոյացած սպի)` ժապավենաձև, սկլերոդերմիա։
Սկլերոդերմիայի յուրահատուկ, շատ մակերեսային ձևն է ներկայացնում սպիտակ բծերի հիվանդությունը։ Այն դիտվում է կանանց մոտ, գերազանցապես մեջքի վերին մասի մաշկի վրա՝ թիակներից վեր ու նրանց միջև, կրծքի մաշկի, երբեմն սեռական օրգանների մաշկի վրա։ Կարող է զուգորդվել վահանիկային սկլերոդերմիայի հետ։ Բնութագրվում է մանր, մի քանի միլիմետր մեծությամբ ձյունասպիտակ, քիչ ամուր, կլոր, կամ բազմանկյունաձև թիթեղիկների գոյացումով, որոնց կենտրոնում հազիվ նկատվում է խցանիկ։ Մանր տարրերր կարող են միաձուլվել, գոյացնելով մեծ չափերի, անկանոն, մանր ժաներիզավոր գծագրությամբ օջախներ։ Ինչպես խոշոր, այնպես էլ մանր օջախների շրջապատում կարելի է նկատել նեղ, մանուշակակարմիր երիզ։ Ամիսներ կամ տարիներ անց բծերի տեղում զարգանում է մաշկի մակերեսային ապաճ։
Հյուսվածաախտաբանորեն սկլերոդերմիայի ինչպես համընդհանուր, այնպես էլ սահմանափակ ձևերի ժամանակ սկզբնական շրջանում նշվում է բորբոքային ինֆիլտրատ, տեղադրված գերազանցապես բուն մաշկի ու ենթամաշկի անոթների շուրջը և բաղկացած հիմնականում լիմֆոցիտներից։ Անոթների պատերն այտուցված ու ինֆիլտրացված են, էնդոթելը պրոլիֆերացիայի վիճակում է։ Սոսնձատու խրձերը միատարր են և այտուցի հետևանքով միմյանցից բաժանված։ Առաձիգ թելերը մասնակիորեն պահպանված են։
Երբեմն հայտնաբերվում է անոթների պատերի ու կոլագենային (սոսնձատու) թելերի ֆիբրինոիդ կազմափոխություն։ Խշշանքում նշվում է ճարպային բջիջների կազմափոխություն։ Կարծրացման շրջանում բուն մաշկն զգալիորեն հաստացած է, սոսնձատու թելերը գերաճած, տեղադրված հոծ կերպով։ Բորբոքային ինֆիլտրատը լրիվ բացակայում է, մազապարկերն ու ճարպագեղձերը բացակայում են, քրտնագեղձերը պահպանված են, բայց ապաճած։ Սոսնձատու թելերի ամրացած խրձերն իջնում են զգալիորեն բարակած ու ապաճած ճարպային հյուսվածքի մեջ։
Սկլերոդերմիայի ախտապատճառներն ու ախտածնությունը։ Ամենահավանականը այն ենթադրությունն է, որ սկլերոդերմիան հանդիսանում է նյարդաներզատիչ խանգարումների (վահանաձև գեղձ, սեռական, հարվահանային գեղձեր) արդյունք, որոնք տանում են դեպի արյունատար անոթների ու միջանկյալ փոխանակության հետագա փոփոխությունների, որով պայմանավորվում է շարակցական հյուսվածքի համակարգային բնույթի կարծրացումը։
Ոմանց կողմից առաջադրված է ինֆեկցիոն տեսությունր (հիմնված այն բանի վրա, որ առանձին դեպքերում սկլերոդերմիան առաջանում է սուր կամ խրոնիկական վարակիչ հիվանդություններ, տիֆեր, կարմիր քամի, դիֆթերիա, քութեշ, տուբերկուլոզ, սիֆիլիս և այլն տանելուց անմիջապես հետո) կարելի է րնդունել լոկ այն մեկնաբանումով, որ վերջիններս հանդիսանում են ներզատիչ գեղձերի ախտահարման հնարավոր պատճառը։
Բուժումը։ Համընղհանուր սկլերոդերմիայի ժամանակ արդյունավետ են լիդազայի (հիալուրոնիդազայի պրեպարատ) ենթամաշկային սրսկումները, որոնք նշանակվում են կուրսերով։ Սահմանափակ սկլերոդերմիայի ժամանակ հիալուրոնիդազայի պրեպարատները կարող են ներմուծվել անմիջապես ախտահարված օջախի մեջ էլեկտրոֆորեզի միջոցով։
Ակրոսկլերոզի ժամանակ ամենաարդյունավետ են այն միջոցները, որոնք նորմալացնում են սնուցումն ու խթանում ծայրամասային արյան շրջանառությունը ղրանցից են գանգլիոբլոկաղող պրեպարատներր (պախիկարպին՝ 0,05 գ օրական 2-3 անգամ, 1-1,5 ամսվա րնթացքում, նիկոտինաթթվի ներերակային սրսկումները)։ Բարենպաստ արդյունք է տալիս E, B15 վիտամինների և АТФ-ի նշանակումը։ Մաշկի կարծրացման փուլում նշանակում են տաք պրոցեդուրաներ, լոգանքներ, ցեխաբուժում, պարաֆինաբուժում, դիաթերմիա, ուլտրամանուշակագույն ճառագայթում, մասաժ, գերձայն, հիդրոկորտիզոնի ֆոնոֆորեզ։
Նպատակահարմար են ծովային ու ծծմբաջրածնային լոգանքները, բուժական մարմնամարզությունը։ Ներզատիչ գեղձերի գործունեության խանգարման հետ համակարգային սկլերոդերմիայի կապի հաստատման ժամանակ ցուցված է բուժումը թիրեոիդինով (հիպոթիրեոիդիզմի երևույթների դեպքում), օվարիինի օգտագործումը (ձվարանների գործունեության խանգարման դեպքում)։
Բուժումը հակաբիոտիկներով պակաս արդյունավետ է։ Կորտիկալ ստերոիդները կարող են հանձնարարվել միայն համակարգային սկլերոդերմիայի սկզբնական շրջանում։
Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am
Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին
