Միզապարկի քաղցկեղը չարորակ ուռուցքների ընդհանուր կառուցվածքում կազմում է մոտ 4%, իսկ հանդիպման հաճախականությամբ զբաղեցնում է 5-րդ տեղը տղամարդկանց, և 11-րդ տեղը` կանանց մոտ:
Հիվանդացության ընդհանուր ցուցանիշը կազմում է 10-19 դեպք 100 000 բնակչի հաշվով: Ցուցանիշի այդպիսի տատանումը պայմանավորված է տարբեր շրջաններում միզապարկի քաղցկեղով հիվանդացության տարբեր ցուցանիշներով: Հիվանդացության մակարդակը բարձր է տնտեսապես զարգացած երկրներում (ԱՄՆ, Եվրոպական երկրներ): Ընդհանուր առմամբ աշխարհում տարեկան գրանցվում են միզապարկի քաղցկեղով 170.000 առաջնային հիվանդներ, 20-25% մահացու ելքով:
ՀՀ-ում օնկոուրոլոգիական ախտահարումների ընդհանուր կառուցվածքում միզապարկի քաղցկեղը գրավում է առաջին հորիզոնականը: Ինչպես ամբողջ աշխարհում, ՀՀ-ում ևս միզապարկի քաղցկեղով հիվանդացությունը տարեցտարի աճում է: Դրա հետ մեկտեղ այդ հիվանդների բուժման արդյունքների բարելավման գործում առաջընթացն աննշան է:
Ներկայիս տեսության համաձայն միզապարկի քաղցկեղը հանդիսանում է նորմալ լորձաթաղանթի գենետիկական ալտերացիայի հետևանք, որի մեխանիզմը հայտնաբերված չէ: Հայտնի են միզապարկի քաղցկեղի բազմաթիվ էթիոլոգիական գործոններ: Որոշ հեղինակներ նշում են, որ սիգարետի ծխելը հիվանդության առաջացման ու զարգացման պատճառ է հանդիսանում մոտավորապես 50% դեպքերում: Ռիսկի գործոնների թվին են դասվում արոմատիկ ամինները, անիլինային ներկանյութերը, նավթի վերամշակման արգասիքները:
Միզապարկի քաղցկեղը Եգիպտոսի բնակչության ամենատարածված չարորակ ուռուցքն է, որը կապում են շիստոսոմատոզի լայն տարածման հետ:
Կախված լորձաթաղանթի հանդեպ ուռուցքի տարածվածությունից` ՄՔ-ը պայմանականորեն բաժանվում է ոչ ինվազիվ (մակերեսային - Tis, Ta, T1) և և ինվազիվ (ինֆիլտրատիվ - T2, T3, T4) ձևերի:
Միզապարկի ոչ ինվազիվ քաղցկեղի առավել հաճախ հանդիպող ախտանիշը հեմատուրիան է: Ինվազիվ քաղցկեղին բնորոշ կլինիկական պատկերը բացի հեմատուրիայից արտահայտվում է նաև դիզուրիկ երևույթներով, հաճախացած, ցավոտ միզարձակմամբ, կոնքային ցավերով:
Ֆիզիկալ հետազոտությունները ոչ ինվազիվ քաղցկեղի դեպքում ինֆորմատիվ չեն: Տեղային տարածուն քաղցկեղը կարող է որոշ դեպքերում հայտնաբերվել վագինալ կամ ռեկտալ բիմանուալ շոշափման միջոցով:
Եվրոպայում և Հյուսիսային Ամերիկայում միզապարկի ուռուցքների մոտավորապես 90%-ը հյուսվածաբանորեն կազմում է անցումաբջջային կարցինոման, մնացած բաժինը կազմում են տափակ-բջջային կարցինոման (6-8%), ադենոկարցինոման (1-2%):
Դասակարգումը և ախտորոշումը.
TNM միջազգային դասակարգումը լայն կիրառում ունի
T - առաջնային ուռուցք
Tx -առաջնային ուռուցքը հնարավոր չէ հայտնաբերել
To-առաջնային ուռուցքի վերաբերյալ ինֆորմացիա չկա
Ta - ոչ ինվազիվ պապիլյար կարցինոմա
Tis - carcinoma in situ (հարթ ուռուցք)
T1 - ուռուցքը տարածվում է ենթաէպիթելային շարակցական հյուսվածք
T2- ուռուցքը ներաճում է մկանային շերտ
T2a - ուռուցքը ներաճում է մակերեսային (ներքին) մկանային շերտը
T2b - ուռուցքը ախտահարում է խորանիստ (արտաքին) մկանային շերտը
T3 - ուռուցքը ներաճում է հարմիզապարկային ճարպաբջջանք
T3a - միկրոսկոպիկ արտամիզապարկային աճ
T3b - մակրոսկոպիկ արտամիզապարկային աճ
T4 - ուռուցքը թափանցում է շրջակա օրգանների վրա` շագանակագեղձ, արգանդ, հեշտոց, կոնքի պատեր, որովայնի պատ
T4a -ուռուցքը ներաճում է շագանակագեղձ, արգանդ կամ հեշտոց
T4b -ուռուցքը ներաճում է կոնքի կամ որովայնի պատ
N- ավշահանգույցներ
Nx-ռեգիոնար ավշահանգույցները չեն կարող գնահատվել
No - ռեգիոնար ավշահանգույցներում չկան մետաստազներ
N1- մետաստազ մեկ ռեգիոնար ավշահանգույցում <2սմ-ից
N2 - մետաստազ մեկ ռեգիոնար ավշահանգույցում >2սմ-ից բայց <5սմ-ից, կամ բազմաթիվ ավշահանգույցներում <5սմ-ից
N3-մետաստազներ ավշահանգույցներում` ամենամեծ չափսով 5սմ-ից մեծ
M- հեռավոր մետաստազներ
Mx-հեռավոր մետաստազները չեն կարող գնահատվել
Mo-չկան հեռավոր մետաստազներ
M1- հեռավոր մետաստազներ
Ներերակային ուրոգրաֆիայի դեպքում մեծ ուռուցքները հայտնաբերվում են որպես միզապարկի լցման դեֆեկտ, ինչպես նաև գնահատվում է վերին միզուղիների վիճակը:
Ուլտրասոնոգրաֆիան կիրառվում է միզապարկի և վերին միզուղիների վիզուալիզացնելու համար:
Մեզի կամ միզապարկի լվացման ջրերի հետազոտությունը, առավել հաճախ կիրառվում է չարորակացման բարձր աստիճանի ուռուցքների կամ Cis-ի ժամանակ:
Մեթոդի դրական արդյունքները վկսյում են ուրոթելիալ քաղցկեղի առկայության մասին սկսած երիկամների բաժակներից մինչև միզուկ: Բացասական արդյունքները չեն ժխտում ցածր դիֆերենցված միզապարկի ուռուցքների առկայությունը:
Ցիստոսկոպիան թույլ է տալիս կատարել միզապարկի ուռուցքների ռեզեկցված հյուսվածքների հիստոլոգիական քննություն:
Տրանսուրետրալ ռեզեկցիան թույլ է տալիս հեռացնելով փոքր ուռուցքները ենթաուռուցքային շերտի հետ մեկտեղ, որոշել հյուսվածաբանական պատկանելիությունը ու ստադիան:
Ֆլյուորեսցենտային ցիստոսկոպիան կիրառվող ֆոտոսենսիբիլիզատորների (5 -ամինոլեվուլինաթթու) ներմիզապարկային ինստիլյացիայի միջոցով տեսանելի է դարձնում սպիտակ լույսի ներքո անտեսանելի ուռուցքային օջախները միզապարկի լորձաթաղանթի վրա:
Բուժումը
Հաստատված է, որ միզապարկի քաղցկեղը ամբողջ լորձաթաղանթի հիվանդություն է, որը բնորոշվում է բազմակենտրոն աճով և հաճախակի ախտադարձ (ռեցիդիվ) առաջացնելու ունակությամբ: Սրանով է բացատրվում այն փաստը, որ բուժման ծրագրերը ներկայումս կրում են առավելապես զուգակցված և համալիր բնույթ:
Միզապարկի մակերեսային քաղցկեղի դեպքում բուժման ծրագիրը իր մեջ ներառում է տրանսուրեթրալ մասնահատում` (ՏՈւՐ) հետվիրահատական ներմիզապարկային քիմիա կամ իմունաթերապիայով: Առանձնապես գոհացուցիչ չեն միզապարկի T1G3 փուլի քաղցկեղի բուժման արդյունքները, քանի որ բուժումից հետո ախտադարձերի 50%-ից ավելին ունենում են ավելի խորանիստ շերտերը ներաճող բնույթ: Ելնելով վերոհիշյալից` շատ հեղինակներ միզապարկի այս փուլի քաղցկեղը համարում են ինվազիվ (ինֆիլտրատիվ) բնույթի և բուժում համապատասխան եղանակներով:
Ինվազիվ (ինֆիլտրատիվ) քաղցկեղի բուժման մեջ առաջնակարգ դեր ունի վիրահատական եղանակը, որը պարտադիր նախատեսում է ուռուցքաբանության հետևյալ սկզբունքների հստակ իրագործումը.
1.չարորակ ուռուցքի աղբյուր հանդիսացող օրգանի կամ հյուսվածքի լայնածավալ հեռացում, հաշվի առնելով ուռուցքի տարածման ուղիները, ավելի արմատական պետք է համարել ախտահարված օրգանի ամբողջական հեռացումը:
2.ախտահարված օրգանի, շրջանային ավշահանգույցների ցանցի և, անհրաժեշտության դեպքում, շրջակա հյուսվածքների հեռացում մեկ ամբողջականությամբ, որով կանխվում է ուռուցքային բջիջների սերմնացրումը վիրահատական դաշտում:
Այսպես միզապարկի ինվազիվ քաղցկեղի բուժման "ոսկե ստանդարտ" է համարվում արմատական ցիստեկտոմիան, որից հետո մեզի արտահոսքը ապահովվում է բարակաղիքային կամ հաստաղիքային ռեզերվուարների ձևավորումով:
Համակարգային քիմիաթերապիան, որպես առանձին բուժական եղանակ, կիրառվում է միզապարկի քաղցկեղի միայն հեռավոր մետաստազների առկայության ժամանակ: Այս դեպքում քաղցկեղի հետաճ նկատվում է 20-70% դեպքերում, իսկ ուռուցքի լրիվ հետաճը կազմում է 10-30%.
Ճառագայթային բուժումը` որպես բուժման առանձին եղանակ, լայն կիրառություն ունի Արևմտյան Եվրոպայում և համարվում է ստանդարտ եղանակ:
Այնուամենայնիվ, հիվանդների ճիշտ ընտրության դեպքում ճառագայթային բուժման միջոցով 60-70% դեպքերում հնարավոր է հասնել ուռուցքի լրիվ հետաճի, պահպանել գործող միզապարկը և ապահովել կյանքի բարձր որակ:
Այս նպատակով կիրառում են ճառագայթային բուժման արմատական կուրսեր, որոնք ենթադրում են չարորակ բոլոր բջիջների վերացում ճառագայթահարվող հյուսվածքի սահմաններում:
Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am
Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին
