Ներհիվանդանոցային (հոսպիտալային) ինֆեկցիաները միկրոբային բնույթի հիվանդություններ են, որոնք առաջանում են բուժհիմնարկներում հետազոտվող կամ բուժվող մարդկանց մոտ։
Ներհիվանդանոցային թարախաբորբային հիվանդությունների խմբի մեջ մտնում են տեղային (օջախային) բորբոքային պրոցեսներով բնութագրվող դեպքերը, երբ դրանք ընդհանրանալով (գեներալիզացիա), հակում ունեն առաջացնել սեպտիցեմիւսյի երևույթներ։ Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների առկայությունը, դրանց տարածման ինտենսիվությունը բժշկական հիմնարկություններում զուտ առողջապահական պրոբլեմ է, որը ուղղակի և անուղղակի ճանապարհով խիստ բարձրացնում է հիվանդների բուժման արժեքը, նրանց մահացությունը։ Պատահական չէ, որ դրանք ստացել են XX դարի «ժանտախտ» անունը։

Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներով հիվանդացության մակարդակի բարձրացման պատճառները շատ բազմազան են.
1.Վերջին տարիներին ժողովրդագրական զգալի փոփոխություններ են տեղի ունեցել (տարեց մարդկանց տեսակարար կշռի բարձրացում, խրոնիկական հիվանդների և թերհաս նորածինների քանակական աճ և այլն)։
2.Լայն տարածում գտած մի շարք պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմներ կայուն են հակաբիոտիկների նկատմամբ։ Վերջնականապես ապացուցվել է, որ պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմների անզգայնությունը հակաբիոտիկների նկատմամբ պայմանավորված է այդ մանրէներում առաջացող կենսաքիմիական փոփոխություններով, որի հետևանքով նրանց մեջ առաջանում են ֆերմենտներ, որոնք քայքայում են հակաբիոտիկներին՝ չեզոքացնելով նրանց ազդեցությունը։ Այդ ֆերմենտները պայմանականորեն անվանվում են «Պենիցիլինազա»։
3.Վերջին տարիներին բուժման և ախտորոշման նպատակով զանազան գործիքային ուսումնասիրությունների շատացումը և բարդացումը։
4.Բավականին շատացել է բուժման նպատակով օգտագործվող այնպիսի դեղամիջոցների քանակը, որոնք ընկճում են հիվանդների անընկալությունը զանազան հիվանդությունների նկատմամբ, այսինքն իմունոդեպրեսանտներ են։
5.Բժշկական հիմնակություններում սանիտարահիգիենիկ ռեժիմի խախտումները, հակահամաճարակային միջոցառումներում տեղ գտած թերությունները։

Ժամանակակից պայմաններում ներհիվանդանոցային հիվանդությունների պատճառագիտությունում շատ բարձր տեսակարար կշիռ ունեն պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմները՝ ստաֆիլոկոկերը, ստրեպտոկոկերը, կապտաթարախածին բակտերիաները, կլեպսելաները, աղիքային ցուպիկի տարբեր շճատիպերը, կլոստրիդիումները, պրոտեուսները, սնկերը և այլն: Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների շարքում որոշ տեղ են գրավում վիրուսային բնույթի հիվանդությունները կարմրուկ, գրիպ, ադենովիրուսներ, ռոտովիրուսներ, վիրուսային հեպատիտներ, ինչպես նաև բակտերիալ ծագում ունեցող հարուցիչները՝ դիֆթերիա, կապույտ հազ, քութեշ և այլն։ Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներ կարող են ծագել առաջներում անհայտ հարուցիչներից, անհամեմատ սակավ լեգիոնելլաներից, պնևմոցիստերից, ասպերգիլներից և այլն։ Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներ արձանագրվում են ոչ միայն ստացիոնարում եղած ժամանակամիջոցում, այլև հիվանդին դուրս գրելուց հետո։Հարուցիչների պատճառային կառուցվածքը և հիվանդության յուրահատկությունները կախված են բուժական հիմնարկության պրոֆիլից։ Եթե ընդհանուր վիրաբուժական, մանկաբարձագինեկոլոգիական բաժանմունքներում գերակշռողը ստաֆիլոկոկերն են, ապա այրվածքների կենտրոնում, տրավմատոլոգիայի և օրթոպեդիայի բաժանմունքներում ավելի հաճախ հանդիպողը կապտաթարախային բակտերեաներին են և աղիքային ցուպիկը։ Նման երևույթ արձանագրվում է նաև ուռոլոգիական կլինիկաներում։

Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներից գերակշռողը պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմներից առաջացած թարախաբորբոքային հիվանդություններն են։ Հաշվի առնելով այս հանգամանքը, Հայաստանի առողջապահության նախարարությունը 1976 թվին Երևանի պետական բժշկական ինստիտուտի համաճարակագիտության ամբիոնում կազմակերպեց ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների թարախաբորբոքային լաբորատորիա, որը գործում է մինչև օրս։ Այս լաբորատորիան համարվում է հանրապետական գիտագործնական կենտրոն։ Լաբորատորիայի գիտաշխատողները առաջին անգամ հանրապետությունում ուսումնասիրության ենթարկեցին ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդությունների տեսակարար կշիռը, ինչպես նաև պատճառագիտությունը, համաճարակագիտական յուրահատկությունները (վարակի աղբյուր, փոխանցման գործոններ, քիմիոպրոֆիլակտիկայի մի շարք հարցեր)։ Հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ Երևան քաղաքի վիրաբուժական կլինիկաներում մաքուր և պայմանական մաքուր վիրահատություններից հետո թարախաբորբոքային հիվանդությունների բարդությունները կազմել են 22,8%:

Մանկաբարձագինեկոլոգիական կլինիկաներում ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաները հղիների մոտ կազմել է 10, իսկ նորածինների մոտ՝ 8%։ Այս ցուցանիշները 5-7 անգամ գերազանցում են պաշտոնական հաշվետվության ցուցանիշները։ Այրվածքային կենտրոնում ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդության ցուցանիշը նույնպես շատ բարձր է 22,2%: Տրավմատոլոգիայի և օրթոպեդիայի կլինիկայում բաց տրավմատիկ վերքերի դեպքում 8,3%: Վերջին երկու բժշկական հիմնարկներում միկրոօրգանիզմներից բարձր ցուցանիշներ են տվել ոսկեգույն ստաֆիլոկոկը և կապտաթարախային բակտերիաները, հաջորդաբար՝ 83,3% և 85,7%: Վերջին տարիներին հետազոտողների ուշադրությունը բևեռված է չախտորոշվող, բավականին ծանր կլինիկական երևույթներ առաջացնող տոքսիկ շոկի սինդրոմ հիվանդության վրա, որը հետևանք է ստաֆիլոկոկային էկզոտոքսինի ներծծմանը արյան մեջ։

Վարակի աղբյուրը
Ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների ժամանակ վարակի աղբյուր համարվում են ախտածին և պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմներից տառապող հիվանդները և վարակակիրները։ Հատկապես վտանգավոր են վերը նշված տարբեր պրոֆիլի բուժհիմնարկություններում աշխատողները։ Նրանք հիվանդությունը մեծամասամբ տանում են ոտքի վրա (ռինիտ, օտիտ, ֆարինգիտ, անգինա և այլն) և այն անարգել տարածում են բաժանմունքներում վարակելով ինչպես իրենց գործընկերներին, այնպես էլ հիվանդներին։ Վարակի աղբյուր են նաև ստացիոնարում բուժում ստացող հիվանդները և վարակակիրները։ Վարակի աղբյուրի նկատմամբ տարվող սիստեմատիկ բակտերեոլոգիական քննությունները ցույց են տվել, որ ստացիոնարի պայմաններում նրանց բուժման ընթացքում 8-10 անգամ բարձրանում է հարուցիչների ցանելիության ցուցանիշը, որը խոսում է բաժանմունքներում հոսպիտալային շտամների ներդրման մասին։ Այսպես, եթե հիվանդի ընդունման ժամանակ վարակվածությունը եղել է 8,8% և բուժման ընթացքում այն բարձրացել է 79,3%-ի խոսում է բաժանմունքում հոսպիտալային շտամներով միկրոօրգանիզմների բարձր ախտահարվածության մասին(Ա.Համբարձումյան, Գ.Մարտիրոսյան, 1985թ.)։

Վարակի աղբյուրի տեսակետից պակաս դեր չեն խաղում նաև բժշկական համալսարանի բարձր կուրսերի ուսանողները, որոնք, հաճախելով զանազան կլինիկաներ, վարակվում են տարբեր հոսպիտալային շտամների միկրոօրգանիզմներով և փոխանցում են ոչ միայն ստացիոնարի հիվանդներին, այլև իրենց ընտանիքի անդամներին և ընկերներին։ Վիրաբուժական կլինիկաներում ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաները արտահայտվում են հետվիրահատական թարախաբորբոքային հիվանդության ձևով՝ այն վայրում, ուր կատարվել է միջամտությունը։ Հղի կանանց մոտ ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդությունն ընթանում է կրծքագեղձի բորբոքումներով (մաստիտ), պարամետրիտների, էնդոմետրիտների, նորածինների մոտ՝ մաշկի թարախային բորբոքումներով, կոնյուկտիվիտներով, պորտալարի ախտահարումներով։ Վերջինը խիստ վտանգավոր է պրոցեսի ընդհանրացման տեսակետից՝ (սեպսիս)։ Ուրոլոգիական կլինիկաներում ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաներն արտահայտվում են ցիստիտների, պիելիտների, նեֆրիտների, պիելոնեֆրիտների ձևով։

Բոլորովին պարտադիր չէ, որ ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդությունները ի հայտ գան հիվանդանոցային բուժման ժամանակամիջոցում։ Նկարագրված են շատ դեպքեր, երբ այս հիվանդությունները արձանագրվում են առողջ վիճակում դուրս գրվելուց մի քանի ամիս, անգամ տարիներ հետո, երբ թարախակալված թելը հանում են վիրահատված մասից և այլն։
Բացի թարախաբորբոքային հիվանդություններով տառապողներից, վարակի աղբյուրի տեսակետից նշանակալի տեսակարար կշիռ ունեն վարակակիրները։ Վարակակիրների քանակը մի քանի անգամ գերազանցում է հիվանդների թիվը։ Մեր ուսումնասիրությունները Երևան քաղաքի վիրաբուժական և մանկաբարձագինեկոլոգիական կլինիկաներում (1980-1984թ.թ) ցույց են տվել, որ բժշկական անձնակազմի 29-42 և հիվանդների 42-48,5 տոկոսը վարակակիրներ են, որոնցով էլ պայմանավորված է թարախաբորբոքային հիվանդությունների բարձր հիվանդացությունը ստացիոնարներում։

Ծննդաբերական բաժանմունքներում կատարած մեր հետազոտությունները պարզել են, որ երեխայի ծնվելուց անմիջապես հետո 97 տոկոսի դեպքում քթի և պորտի պարունակությունը զերծ է եղել պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմներից, մինչդեռ կյանքի 5-7 օրերին կատարված ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ այդ կարճ ժամանակամիջոցում, ծննդաբերական բաժանմունքի անմխիթար սանիտարահիգիենիկ պայմանների և մեծքանակությամբ վարակակիրների առկայության հետևանքով, պորտի քսուկում ստաֆիլոկոկերը կազմել են 85,6%, աղիքային ցուպիկը 14,4%, եղել են նաև սնկեր: Վարակակիրներից առանձնապես վտանգավոր են վերին շնչական ուղիներում զանազան խրոնիկական բորբոքային պրոցեսներ (նազոֆարինգիտներ, անգինաներ, ռինիտներ և այլն) ունեցողները։ Նման վարակակիրների մոտ պայմանական ախտածին միկրոօրգանիզմները ավելի վիրուլենտ են և մեծ վտանգ են ներկայացնում թարախաբորբոքային հիվանդոթյունների տարածման գործում։ Ստաֆիլոկոկերի լայն տարածվածությունը հիվանդանոցներում կապված է հիվանդությանը նախորդող և հիվանդության շրջանում հակաբիոտիկների անկանոն օգտագործման հետ, որի հետևանքով դրանք ձեռք են բերում անզգւսյնություն շնորհիվ հարուցիչների մեջ առաջացած կենսաքիմիական փոփոխությունների (պենիցիլինազա)։ Հակաբիոտիկների նկատմամբ հարուցիչների անզգայնությունը որոշ դեպքերում հասնում է 80%-ի։ Այսպիսի իրավիճակը բավականին դժվարացնում է հիվանդների և վարակակիրների բուժման և սանացիայի միջոցառումների արդյունավետությունը։

Փոխանցման մեխանիզմները
Ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդությունների ժամանակ հիմնական փոխանցման մեխանիզմը օդակաթիլային և օդափոշային ուղիներն են։ Վարակը փոխանցվում է նաև անմիջական շփման ճանապարհով (կատետրիզացիա, ցիստոսկոպիա, զանազան այլ միջոցառումների ժամանակ, ինչպես նաև վիրաբույժի ձեռքերից, վիրահատական դաշտի ոչ ճիշտ մշակումներից և այլն), երբ անտեսվում են ասեպտիկայի և անտիսեպտիկայի կանոնները։ Հոսպիտալային շտամների ուսումնասիրություններն արձանագրել են ստաֆիլոկոկերի անզգայնություն քլորամինի, ֆենոլի, բորաթթվի, ռիվանոլի և այլ նյութերի, էնտերոբակտերիաներ ռիվանոլի, քլորամինի, քլորհեքսիցիդի, պսևդոմոնադներ քլորհեքսիցիդի, քլորամինի, ռիվանոլի և այլնի նկատմամբ։ Արտաքին միջավայրի զանազան առարկաների (ստերիլ վիրակապական նյութեր, նորածինների ծծակ, վարակազերծված բաժակներ, գործիքներ, որոնցով մշակվում են նորածինների պորտը, վարակազերծված վիրախծուծներ և այլն) մեր լաբորատորիայի կողմից կատարված բակտերեոլոգիական քննությունները ցույց են տվել, որ վերը հիշված նյութերից և գործիքներից վերցված 468 նմուշների 55%-ը պարունակելէ ոսկեգույն ստաֆիլոկոկ, իսկ 10%-ը աղիքային ցուպիկ։ Անկողնային պարագաների և հագուստի 8,7%-ի մեջ հայտնաբերվել են ստաֆիլոկոկեր, մանկական բաժնի հիվանդասենյակի օդում հայտնաբերվել է ստաֆիլոկոկ՝ դեպքերի 11,6%-ում։

Արտաքին միջավայրի զանազան առարկաների, իրերի այսպիսի բարձր աղտոտումը ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների հարուցիչներով, ինչպես նաև օդի բարձր վարակվածությունը բարենպաստ պայմաններ են ստեղծում վարակի անարգել փոխանցման համար։ Ներհիվանդանոցային հարուցիչներ են հայտնաբերվել անգամ ախտահանիչ լուծույթում (քլորամին)։
Ստացիոնարում արտաքին միջավայրի այսպիսի բարձր ախտահարվածության պատճառներից են հիվանդների բարձր խտությունը հիվանդասենյակներում, ընթացիկ ախտահանման անմխիթար վիճակը, ախտահանիչ նյութերի պատրաստման անճշտությունները և դրանց պահպանման կանոնների խախտումները։ Նման վիճակին նպաստում է նաև այն, որ հիվանդներին ընդունելու ժամանակ ախտահանիչ խցիկներում չի ախտահանվում նրանց արտահագուստը և սպիտակեղենը։ Ներհիվանդանոցային հիվանդությունների ժամանակ անընկալության հարցերը դեռևս շատ վատ են ուսումնասիրված։ Կրկնավարակման բարձր ինտենսիվության պայմանները խիստ բացասական ազդեցություն են թողնում այս հարցի լուծման վրա։ Այս հիվանդությունների ժամանակ սեզոնայնության հարցերը դարձյալ վատ են ուսումնասիրված։ Մեր լաբորատորիայի տվյալներով հիվանդության դեպքերը ավելի բարձր ցուցանիշների են հասնում օդակ-աթիլային ինֆեկցիաներին յուրահատուկ տարվա ցուրտ եղանակներին։ Սակայն, սա միշտ չէ, որ կրում է օրինաչափ բնույթ։ Կան տարիներ, երբ հիվանդության բարձրացում արձանագրվել t ամռանը։

Պայքարը և կանխարգելումը
Ներհիվանդանոցային թարախաբորբային հիվանդությունների ժամանակ միջոցառումները տարվում են համաճարակային պրոցեսի երեք օղակների նկատմամբ։ Վարակի աղբյուրի նկատմամբ ձեռնակվող միջոցառումներում կարևոր նշանակություն ունեն հիվանդների և վարակակիրների ժամանակին հայտնաբերումը, նրանց բուժման և սանացիայի աշխատանքները։ Հիվանդներին ժամանակին հայտնաբերելու նպատակով, բացի կլինիկական երևույթների արձանագրումից, անպայման անհրաժեշտ է բորբոքային պրոցեսի հետևանքով առաջացող արտադրության բակտերեոլոգիական հետազոտություն, որի ժամանակ որոշվում է ոչ միայն հիվանդության հարուցիչը, այլև վերջինիս զգայնությունը զանազան հակաբիոտիկների նկատմամբ։ Վերջինս հնարավորություն է ստեղծում ընտրել այն հակաբիոտիկը, որը որոշակի զգայնություն է հանդես բերում տվյալ հարուցիչի նկատմամբ։

Նմանատիպ բակտերեոլոգիական քննություններ են կատարվում նաև վարակակիրների մոտ։ Իհարկե, բուժումը և սանացիան անհրաժեշտ է սկսել անմիջապես չսպասելով զգայնության որոշման տվյալներին, իսկ երբ ստացվում են այդ տվյալները, անմիջապես ընտրում են այն հակաբիոտիկը, որը բարձր զգայնությամբ է օժտված հարուցիչի նկատմամբ։ Այսպիսի մոտեցումն ունի իր դժվարությունները, հատկապես, երբ հիվանդության ծանր դեպքերում անհապաղ հակաբիոտիկ է տրվում առանց որոշելու նրա զգայնությունը։ Դա բարձր արդյունավետություն չի ապահովում և կարող է հոսպիտալային շտամների առաջացման պատճառ դառնալ։ Ստացիոնարներում վարակակիրների բակտերեոլոգիական քննությունները կատարվում են պլանային (տարվա մեջ երկու անգամից ոչ պակաս) և արտապլանային համաճարակաբանական ցուցմունքների առկայության դեպքում։ Ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ վարակակիրներից ստերիլ վիրախծուծի օգնությամբ բակտերեոլոգիական քննությունների նմուշը ավելի նպատակահարմար է վերցնել քթանցքից և ոչ թե ըմպանից (ցածր ցանելիության պատճառով)։

Օդակաթիլային վիրուսային հիվանդությունները կանխելու նպատակով ստացիոնար երեխաներին անմիջապես տրվում է ինտերֆերոն (օրը 2 անգամ 4-5 օրերի ընթացքում)։ Մեր հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այս պատրաստուկը արդյունավետ միջոց է վիրուսային բնույթի ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների կանխման գործում։ Ավելին, այսպիսի մեթոդով կանխարգելումը նպաստում է նաև ստաֆիլոկոկային հիվանդությունների նվազեցմանը (1,9 անգամ)։ Բակտերիալ բնույթի ներհիվանդանոցային ինֆեկցիաների ժամանակ բավականին բարդ է ինչպես հիվանդների բուժման, այնպես էլ վարակակիրների սանացիայի գործը։ Բազմաթիվ հակաբիոտիկների և անտիսեպտիկների կիրառումը բուժման և սանացիայի նպատակներով սպասելի արդյունքներ չտվեցին։ Հիմնական պատճառը հակաբիոտիկների և անտիսեպտիկների ձեռքբերովի անզգայնությունն է հարուցիչների նկատմամբ։ Վերջիններս ստացիոնարի պայմաններում ենթարկվում են տեսակային, տիպային, շտամային փոփոխությունների, վերանում են առաջնային յուրահատկությունները և երևան են գալիս երկրորդային ձեռքբերովի հատկություններ, որը օժտված է հարուցիչների նկատմամբ բարձր ռեզիստենտությամբ (հոսպիտալային շտամներ)։

Բոլոր կենդանի էակները, այդ թվում նաև միկրոօրգանիզմները միլիոնավոր տարիներ պայքարել են իրենց տեսակի պահպանման համար, որի հետևանքով հասել են որոշակի հարմոնիայի։ XX դարի գիտատեխնիկական առաջադիմությունը լուրջ խախտումներ առաջացրեց այդ հարմոնիկ հավասարակշռության մեջ, որի հետևանքով առկա են վերը նշված երևույթները։ Ուստի, ինչպես միանգամայն տեղին է նշել ակադեմիկոս Հ.Բարոյանը, բոլոր վարակիչ հիվանդությունների էպիդեմիոլոգիան առաջին հերթին հարուցիչի էկոլոգիան է մարդկային միջավայրում։ Հոսպիտալային պայմաններում հակաբիոտիկների նկատմամբ ստոֆիլոկոկերի բազմակայուն ձևերի լայն շրջանառությունը առաջին հերթին պետք է բացատրել դեղակայուն պլազմիդների ստաֆիլոկոկային պոպուլացիային փոխանցելու ինտենսիվության աստիճանով։ Վերջին տարիներին հետազոտողները փորձում են պայքարի և կանխարգելման միջոցառումներում կիրառել կենսաբանական ուղղությունը, որի հիմքում ընկած է միկրոօրգանիզմների հակամարտությունը։ Այս մեթոդի կիրառման տիպիկ օրինակ է ամերիկյան գիտնականների աշխատանքը, որոնք որպես հակամարտող օգտագործել են ավիրուլենտ 502А հեմոլիտիկ ստաֆիլոկոկը։

Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ այս միկրոօրգանիզմի օգտագործումից հետո թարախաբորբոքային ներհիվանդանոցային հիվանդությունները որոշ չափով նվազել են, հիվանդություններն ընթացել են թեթև կլինիկական երևույթներով։ Սակայն, հետագա ուսումնասիրությունները ցույց են տվել, որ 502А շտամն ընդունելուց առաջանում են բարդություններ վեզիկուլոպուստուլոզ, տարբեր այլ ինֆեկցիաներ, մեկ անգամ նույնիսկ մահ։ Բարդությունների պատճառով ամերիկացի գիտնականներն հրաժարվեցին այս մեթոդից։ Մեր ամբիոնում (Ա.Համբարձումյան) կենսաբանական մեթոդի կիրառումը կաթնաթթվային բակտերիաների 317/402 շտամների օգնությամբ ունեցավ մեծ հաջողություն։ Արա հիմքում ընկած է կաթնաթթվային բակտերիաների հակաբիոտիկ հատկությունը։ Դրանք մարդու օրգանիզմի համար միանգամայն հարազատ միկրոօրգանիզմ են և ուղեկցում են նրան ծննդյան օրից մինչև մահ։ Դրանք արտազատում են ջերմակայուն նյութեր։ Ակզբնական շրջանում այս պրեպարատը փորձարկվեց in vitro ստաֆիլոկոկային կուլտուրայի վրա։ էլեկտրամանրադիտակային ուսումնասիրությունները ցույց տվեցին, որ ստաֆիլոկոկի բջջի թաղանթը կաթնաթթվային բակտերիաների ներգործությունից ճեղքվում է, և բջիջը ոչնչանում է։

Հետագայում նույն հեղինակը նատիվ կաթնաթթվային բակտե-րիաների մածուկից ֆիլտրացիոն ճանապարհով ստանում է նոր պատրաստուկ (Նարինե «Ֆ») նախօրոք սուբլիմացիոն եղանակով չորացնելուց հետո լուծում է ֆիզիոլոգիական լուծույթի մեջ, ավտոկլավիզացիայի է ենթարկում և օգտագործում է թարախաբորբոքային հիվանդությունների բուժման և սանացիայի ժամանակ (Նարինե «Ֆ2» և Նարինե «Ֆ4»)։ Այս երկու պատրաստուկներն ունեն 2-4 անգամ ավելի անտիբիոտիկային ակտիվություն, քան նատիվ մածուկը։ Դրա մասին է խոսում այն, որ պատրաստուկների 1:25 նոսրացման դեպքում անգամ կանգնեցվում է ստաֆիլոկոկերի աճը։ Կաթնաթթվային բակտերիաներն ունեն նաև բարձր հակաբորբոքիչ հատկություն, որը կարևոր է դարձնում դրանց օգտագործումը թարախաբորբոքային հիվանդությունների ժամանակ։ Ամենակարևորը այս պատրաստուկների նկատմամբ միկրոօրգանիզմների անզգայնության փաստ առ այսօր չի արձանագրվել։

Տեղային վերքերի բուժման ժամանակ Նարինե «Ֆ»-ի օգտագործումով հիվանդների ապաքինումն արագացել է 1,7 անգամ։ Մանկաբարձագինեկոլոգիական բաժանմունքներում նույն պատրաստուկի օգտագործումը նորածինների պորտի բորբոքումների ժամանակ բուժման արդյունավետությունը բարձրացրել է 1,7-1,9 անգամ, իսկ թերհաս նորածինների մոտ 2,3-3,1 անգամ։ Նույն Նարինե «Ֆ»-ի օգտագործումը վարակակիրների սանացիայի նպատակով իջեցրել է նրանց թիվը 2 անգամ։ Նարինեով հնարավոր է բուժել հաստ աղիքի դիզբակտերիոզը, որի հիմքում ընկած է ժամանակավոր արհեստական բիոցենոզի երևույթը։ Բավականին լավ արդյունքներ են ստացվում, երբ Նարինե «Ֆ»-ը զուգորդվում է հակաբակտերիալ պատրաստուկներ լիֆուզոլի, կապրոֆերի հետ։ Նարինե «Ֆ»-ի հիմքի վրա զանազան բիոտոպերում (աղիքներ, միզային ուղիներ, բերանի խոռոչ) կարելի է ստեղծել ժամանակավորապես արդյունավետ արհեստական բիոցենոզ, որն օժտված է բուժման բարձր արդյունավետությամբ, ինչպես նաև խիստ կրճատում է ստացիոնարում հիվանդների բուժման ժամկետը (1,5-2 ամսից մինչև 10-15 օր)։ Փոխանցման մեխանիզմի նկատմամբ պայքարի և կանխար-գելման միջոցառումները նպատակ ունեն նվազեցնել հիվանդներից և վարակակիրներից վարակի անցումը արտաքին միջավայր, իսկ այնտեղից էլ առողջ մարդկանց։

Այս տեսակետից խիստ կարևոր նշանակություն ունի ստացիոնարների ընթացիկ ախտահանումն այնպիսի ախտահանիչ նյութերով, որոնց նկատմամբ միկրոօրգանիզմներն ունեն բավականին բարձր զգայնություն։ Ստացիոնարներում սանիտարահիգիենիկ ռեժիմի պահպանումը, հիվանդների խտության նորմերի պահպանումը, վիրաբուժական և մանակաբարձագինեկոլոգիական բաժինների բժիշկների ձեռքերի ճիշտ մշակումը, ինչպես նաև վիրահատական դաշտի արդյունավետ ախտահանումը կարևոր միջոցներ են վարակի կանխարգելման գործում։
Վիրաբուժական բաժիններում անհրաժեշտ է ստեղծել թարախային և ոչ թարախային բաժիններ, ինչպես նաև թարախային վիրահատարանները ևվիրակապարանները առանձնացնել ոչ թարախայիններից։ Նման պայմաններ են ստեղծվում նաև մանկաբարձագինեկոլոգիական ստացիոնարներում։ Միկրոօրգանիզմների հոսպիտալային շտամների «փոխադրումը» դեպի ստացիոնար և ստացիոնարից տուն կանխարգելու նպատակով անհրաժեշտ է հիվանդներին ստացիոնար ընդունելիս նրանց ներքնւսհա– գուստը ենթարկել խցիկային ախտահանման։ Նույնն անհրաժեշտ է կատարել ստացիոնարից դուրս գրվելիս։

Մեր լաբորատորիայի աշխատակիցների կողմից (Տ.Սղասարյան, Գ.Սարտիրոսյան) առաջարկվել են վիրահատական դաշտի և ձեռքերի մշակման արդյունավետ մեթոդներ, որոնք բավականին իջեցրել են այդ ճանապարհով փոխանցվող ներհիվանդանոցային թարախաբորբոքային հիվանդությունների մակարդակը։ Վիրահատական դաշտի սովորական մշակման մեթոդին (5% եթեր, յոդի թուրմ և սպիրտ) ավելացվել է 0,5%-անոց մետացիդի լուծույթը, որով մշակվում է դաշտը մեկ րոպե տևողությամբ։ Բակտերեոլոգիական ստուգիչ քննությունները ցույց են տվել, որ առանց մետացիդի, սովորական վիրահատական դաշտի նմուշների 1,9%-ում հայտնաբերվել են զանազան միկրոօրգանիզմներ, մինչդեռ, երբ սովորական մշակումից հետո մետացիդով մշակվել է վիրահատական դաշտը, ոչ մի միկրոօրգանիզմեր չի հայտնաբերվել։ Նույն փորձը կատարվել է վիրաբույժի ձեռքերի մշակումների ժամանակ, երբ Ապասոկուկոցկու մեթոդը գործադրելուց հետո ձեռքերը մշակվել են նաև 0,5%-անոց մետացիդի սպիրտային լուծույթով։ Հետազոտությունները ցույց են տվել, որ սովորական մեթոդով մշակելուց հետո բակտերիոլոգիական քննությունների 11%-ի դեպքում ձեռքերից անջատվել են զանազան միկրոօրգանիզմներ, մինչդեռ, երբ սովորական մեթոդին ավելացնում ենք նաև մետացիդի սպիրտային լուծույթը, ապա այս տոկոսը կազմում է միայն 0,9: Առողջ մարդկանց թարախաբորբոքային հիվանդություններից զերծ պահելու նպատակով որոշ թարախածին միկրոօրգանիզմների նկատմամբ մշակվել է վակցինոպրոֆիլակտիկա։ Ստաֆիլոկոկերի նկատմամբ գոյություն ունի հակաստաֆիլոկոկւսյին անատոքսին, որովհիմնականում պատվաստում են վիրաբուժական բաժանմունք ընդունվող պլանային հիվանդներին, հղի կանանց և բաժանմունքի աշխատակիցներին։ Օգտագործվում է նաև հակաստաֆիլոկոկւսյին գամագլոբուլին, որն ունի ինչպես բուժական, այնպես էլ կանխազգուշական արդյունավետություն։ Վերջին տարիներին մշակվել և գործնական առողջապահությունում ներդրվել է կապտաթւսրախածին միկրոբի կորպուսկուլյար վակցինան, որն օժտված է որոշակի արդյունավետությամբ։

 

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին