Էնդոմետրիտը արգանդի մարմնի լորձաթաղանթի ֆունկցիոնալ և հիմնային շերտերի բորբոքումն է։  Հազվադեպ է բորբոքային պրոցեսը սահմանափակված լինում միայն լորձաթաղանթով,  գործնականում բորբոքային պրոցեսի մեջ ներգրավվում է մկանային շերտը և զարգանում է մետրոէնդոմետրիտ, սակայն պայմանականորեն գործածվում է էնդոմետրիտ տերմինը։ Վարակը կարող է ներգրավել ամբողջ արգանդապատը` առաջացնելով պանմետրիտ։

Պատճառագիտությունը. Էնդոմետրիտի պատճառ կարող են լինել գոնոկոկը, ստաֆիլոկոկը (օդակյաց և անօդակյաց), ստրեպտոկոկը (օդակյաց և անօդակյաց), աղիքային ցուպիկը, խլամիդիաները, բակտերոիդները, միկոբակտերիաները, միկրոպլազմոզները։ Հաճախ նկատվում են միկրոբային ասոցիացիաներ՝ կազմված մի քանի միկրոբներից։ Սուր էնդոմետրիտի առաջացմանը հաճախ նպաստում են ներարգանդային միջամտությունները  (արհեստական վիժում, հիստերոսալպինգոգրաֆիա, արգանդի խոռոչի ախտորոշիչ քերում, ծննդաբերություն, ներարգանդային պարույրի դնում), երբ խախտվում են ասեպտիկայի և անտիսեպտիկայի կանոնները, երբ ճիշտ չի գնահատվում օրգանիզմի ընդհանուր վիճակը, կոլպիտի, ցերվիցիտի առկայությունը։ Էնդոմետրիտները ևս բաժանվում են յուրահատուկ (տուբերկուլոզային, գոնոկոկային, խլամիդային, ակտինոմիկոզային, վիրուսային) և ոչ յուրահատուկ (բակտերիալ) ծագման։ Էնդոմետրիտները, անգամ սուր շրջանում, հաճախ ընթանում են սակավախտանշային և ջնջված տիպով։ Էնդոմետրիումը աչքի է ընկնում վարակի դեմ բնածին և ձեռքբերովի պաշտպանիչ  մեխանիզմներով.
1. Ամենաարդյունավետ պաշտպանիչ մեխանիզմը բջջային իմունիտետն է, որի բաղադրիչները (T-լիմֆոցիտներ, մակրոֆագեր, T-սուպրեսորներ կամ ցիտոտոքսիկ բջիջներ) մեծ քանակությամբ գտնվում են էնդոմետրիումի հենքի մեջ։
2. Մյուս կարևոր մեխանիզմը էնդոմետրիումի ամեն պարբերաշրջանի ընթացքում ֆունկցիոնալ շերտի ամբողջովին պոկվելու և վերականգնվելու հատկությունն է:
3. Հզոր պաշտպանիչ մեխանիզմներից է նաև պոլիմորֆ լեյկոցիտների մեծ ներսփռանքը (ինֆիլտրացիան) էնդոմետրիումի շերտերում և առատ արյունամատակարարումը հումորալ իմունիտետի գործոններով (տրանսֆերին, ֆիբրոնեկրոտին, օպսոնին և այլն)։

Էնդոմետրիտի կլինիկական պատկերը
Սուր շրջանում հիվանդները գանգատվում են.
1. ընդհանուր թուլությունից,
2. սարսուռից և ջերմության բարձրացումից,
3. որովայնի ցավից, հաճախ տեղակայված վերցայլքային շրջանում, որը ճառագայթվում է դեպի սրբոսկր, գոտկային և աճուկային շրջաններ,
4. արտադրությունից՝ թարախային, արյունաթարախային, շճային և այլն։

Օբյեկտիվ քննությամբ հայտնաբերվում են հետևյալ ախտանիշները, որոնք նկատվում են հաճախ ներարգանդային միջամտությունների 3-4-րդ օրը.
1. լեզուն չորավուն է,
2. որովայնի շոշափումը ցավոտ է վերցայլքային շրջանում,
3. հայտնաբերվում է  ԷՆԱ-ի բարձրացում և լեյկոցիտոզ՝ ձախ թեքումով,
4. մանրէաբանական քննության ժամանակ հայտնաբերվում է ախտածին հարուցիչների աճ։

Հեշտոցային քննության ժամանակ արգանդը մեծացած է, փափուկ կոնսիստենցիայի, ցավոտ: Գերձայնային հետազոտության ժամանակ հայտնաբերվում է արգանդի մե ծացում, էնդոմետրիումի և միոմետրիումի սահմանների անհստակություն, միոմետրիումի էխոգենության փոփոխություն (բարձր ու ցածր էխոգենության հատվածների միմյանց հաջորդում)։ Արգանդի խոռոչի լայնացում՝  հիպոէխոգենային պարունակության և մանադիսպերսային կախույթի՝ թարախի առկայություն։ Էնդոսկոպիական պատկերը՝ հիստերոսկոպիայի ժամանակ կախված է պատճառագիտությունից, խոռոչում նկատվում է հիպերեմիայի, այտուցման ենթարկված լորձաթաղանթի վրա նեկրոզի օջախներ, պլացենտայի, պտղաձվի մնացորդներ, օտար մարմիններ (լիգատուրա), ՆԱՄ-ի տարրեր։

Բուժումը.
Համալիր է և կազմվում է հիմնականում հետևյալ ուղղություններով.


1. անտիբակտերիալ, որ ներառում է լայն սպեկտրի անտիբիոտիկներ` ըստ յուրահատուկ հարուցիչի։
Մինչև հարուցիչի զգայունության որոշումը (որը կատարվում է արգանդի խոռոչի ցանքսի միջոցով) տրվում են լայն սպեկտրի անտիբիոտիկներ, նոր սերնդի ցեֆալոսպորիններ, պաշտպանված պենիցիլային շարքի պրեպարատներ (աուգումենտին, ամոքսիկլավ), պենտրեքսիլ, կեֆզոլ, ցեֆտրիաքսոն, կլաֆորան, օքսացիլին,  մետիցիլին, ցեպորին, բայպեն, պրոպեն, տարևիդ


Անաէրոբ միկրոֆլորայի վրա ներգործելու նպատակով հակաբակտերիալ բուժման կոմպլեքսում պետք է ներգրավել մետրոնիդազոլ, դիօքսիդին։ Նշանակումները ցանկալի է կատարել անտիբիոտիկոգրին համապատասխան։
2. Անհրաժեշտության, ծանր ինտոքսիկացիայի դեպքում ցուցված է դեզինտոքսացիոն բուժումը, որն իրականացվում է ինֆուզիոն-տրանսֆուզիոն բուժման միջոցով, կատարվում է կոլոիդ-բյուրեղային լուծույթների 1:1 փոխհարաբերությամբ ներարկում մինչև 1.5 լիտր, հեմոդեզ, նեոհեմոդեզ, ժելատինոլ, պոլիգլյուկին, ռեոպոլիգլյուկին,  չոր պլազմա, ալվիզին, հեմոցելե, ժելաֆուզին, աղային լուծույթներ՝  գլուկոզա, իգոտոնիկ լուծույթ, հակաստաֆիլոկոկային պլազմա


3. Կարևոր տեղ է տրվում շտկող ախտածնական բուժմանը.
Հակաբորբոքային, պրոստագլանդինների սինթեզը արգելակելու նպատակով կիրառվում են պիրազոլոնի ածանցյալներ՝ անալգին, ասպիրին, ռեոպիրին,
- սեդատիվներ՝ բրոմ կամֆորա, կատվախոտի եփուկ, սեդուքսեն,
- անոթների թափանցելիությունը կարգավորող միջոցներ՝ ռուտին, ասկոռուտին,
- տեղային բուժում, երկարատև՝ 1-2 ժամ 10-15 րոպե ընդմիջումներով, 2-3 օր, լոյալ հիպոթերմիա,
- արգանդը կրճատող միջոցներ՝ օքսիտոցին, մեթերգին, էրգոտալ, մեթիլէրգոատրին,
- ըստ ցուցումի իրականացվում է նաև անտիանեմիկ բուժում
- կատարվում է աղիների խթանում,
- դրական դիուրեզի ապահովում,
- էլեկտրոլիտային հաշվեկշռի և թթվա-հիմնային հավասարակշռության կարգավորում։ рН որոշումից հետո ներարկվում է 2% НСОз լուծույթ 150 մլ-ի չափով, պանանգին 10 մլ։

Անտիբիոտիկի միանվագ, շուրջօրյա, կուրսային դեղաչափը կախված է պրոցեսի տևողությունից, անտիբիոտիկներից։ Բուժման անարդյունավետության դեպքում 3-4 օր անց, տվյալ անտիբիոտիկը փոխարինում են մեկ ուրիշով։ Աուր շրջանում արգանդի խոռոչի ախտորոշիչ քերումից անհրաժեշտ է ձեռնպահ մնալ, սակայն հակաբակտերիալ բուժման ֆոնի վրա անհրաժեշտ է կատարել արգանդի խոռոչի ասպիրացիա, անտիսեպտիկ լուծույթներով ոռոգում և խոռոչի դրենավորում։ Սնունդը պետք է լինի բարձր կալորիականությամբ, հաճախակի և քիչ բաժիններով։

 

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին