Բերանի խոռոչի ախտահարումներ

ժամանակ հիվանդները կծում են լեզուն խոսելիս կամ ուտելիս: Այտուցվածությունը գնահատվում է զննման ժամանակ ըստ ծամիչ ատամների արտատպված հետքերի և չափերի մեծացման: Որպես հետազոտման օբյեկտիվ մեթոդ հանդիսանում է Մակ-Կլյուր-Օլդրիչի եղնջայտուցային փորձարկումը, հայտնաբերելով թաքնված այտուցները: Ըստ Վ.Ա. Եպիշեվի խրոնիկական ստամոքսաբորբերի ժամանակ խանգարվում է ԲԽԼ-ի հիդրոֆիլականությունը: Եղնջայտուցային փորձարկման ժամանակ անացիդ գաստրիտի դեպքում հեղուկը ավելի դանդաղ է ներծծվում,իսկ հիպերացիդի ժամանակ ավելի արագ: Լեզվի այտուցը կապված է աղիների խրոնիկական հիվանդությունների հետ, ինչպիսին են էնտերիտները, կոլիտները, որոնց ժամանակ խախտվում է օրգանիզմի ջրաաղային հավասարակշռությունը:

    Լեզվի պտկիկների փոփոխություններ – հանդիպում է հաճախ ԱՍՏ-ի ախտահարումների ժամանակ, իսկ ախտածագմնա հիմքում ընկած է տրոֆիկ խանգարումները, ինչպես նաև վիտամինային փոխհարաբերության խանգարումնրը, որը կապված է B խմբի վիտամինների սին¬թեզի,յուրացման խանգարումների հետ(B1, B2, B6, B12):

    Ըստ պտկիկների չափի և գույնի տարբերոկում են ատրոֆիկ և հիպերտրոֆիկ լեզվաբորբ:
Հիպերպլաստիկ լեզվաբորբը հաճախ հանդիպում է հիպերացիդ գաստրիտով, խոցային հիվանդության սրացումով տառապող հիվանդների մոտ, բնորոշվում է լեզվի պտկիկներիգերաճով, ամուր փառով,լեզվի չափերի մեծացումով(պայմանավորված է այտուցի առկայությամբ):

Ստամոքսի խոցով հիվանդների մոտ դիտվում է սնկաձև պտկիկների գերաճ, որոնք բարձրանալով լորձաթաղանթի մակերեսից ընդունում են վառ կարմիր տեսք:
Ապաճական լեզվաբորբը հայտնաբերվում է արտազատական անբավարարությամբ ստամոքսաբորբի, հեպատիտի, գաստրոէնտերիտի և կոլիտի Ժամանակ: Դիտվում են լեզվի պտկիկների ապաճ, հարթեցում, փառի բացակայություն: Երբեմն պտկիկների ապաճը խիստ արտահայտված է լինում, լեզուն ունենում է փայլուն, հարթ մակերես, կորղ է լինել բաց վարդագույն կամ հակառակը` հիպերէմիկ (էրիթեմատոզ):

Որոշ դեպքերում այն լինում է ՙլաքապատ՚, պատված վառ կարմիր բծերով և գծերով, հիշացնելով Մելլերի գլոսիտը: Պտկիկների ատրոֆիայի ժամանակ հիվանդները կարող են գանգատվել այրոցի, ծակծկոցի զգացողությունից, ցավից կծու կամ աղի սնունդ ընդունելիս: Այս տեսակ ախտահարումերը հանդիպում են ցածր թթվայնությամբ գաստրիտների, գաստրոէնտերիտների, խոցի ժամանակ:

    Էպիթելի դեսկվամացիա - առավել հաճախ հանդիպում է այն հիվանդների մոտ, ովքերունենքրոնիկ ստամոքսաբորբ` հյութազատության անբավարարությամբ, քրոնիկկոլիտ, լյարդային անբավարարություն: Ախտանիշին բնորոշ է լեզվի մեջքի թելանման պտկիկների դեսկվամացիայի օջախներ: Հյութազատման անբավարարության և լյարդի ինֆեկցիոն ախտահարումների ժամանակ դեսկվամացիոն լեզվաբորբին միանում է նաև լեզվի պտկիկների ապաճը և հարթեցումը: Այս սիմպտոմները անցավ են, հիվանդները երկար ժամանակ չեն նկատում, միայն երբեմն առկա է այրոցի կամ ծակծկոցի զգացում, դիսկոմֆորտ գրգռող սնունդ ընդունելիս: Դեսկվամացիոն ճջախներին բնորոշ է քրոնիկ պրոցեսների սրացման ժամանակ ի հայտ գալը և ռեմիսիայի ժամանակ անհայտանալը:

    Պարէսթեզիա - Լեզվի պարէսթեզիան առաջանում է ՍԱՏ – ի հիվանդությունների ժամանակ, կարող է զուգակցվել դեսկվամատիվ լեզվաբորբի հետ, սակայն հաճախ ընթանում է որպեսինքնուրույն ախտանիշ:

    Համի ընկալման խանգարումներ – որոշում են համի ընկալիչների ֆունկցիոնալ զգայունության մեթոդով: Գործող ընկալիչների քանակը կախված է տարքից և ԱՍՏ-ի վիճակից: Նոր¬մայում ընկալիչները առավել զգայուն են անոթի վիճակում: Սնունդ ընդունելուց հետո նրան զգայունությունը իջնում է: Լեզվի համային ընկալիչների գրգռումը ի հայտ է գալիս ի պատասխան տամոքսի լորձաթաղանթի ռեցեպտորներիգրգռման: Ստամոքսի խոցի, նորագոյացությունների ժամանակ  խանգարվում է հյութազատական և մոտոր ֆունկցիան, որն էլ բերում է ստամոքսի և լեզվի ընկալիչների միջև ռեֆլեկտոր կապի խախտման: Արդյունքում առաջանում են համային զգացողության խախտումներ: Համային զգացողության խանգարումներ կարող են առաջանալ նաև լեզվի պտկիկային ահմակարգի խանգարումների ժամանակ (պտկիկների ապաճ, դեսկվամացիա, մերկացած լեզու):

Բերանի լորձաթաղանթի ախտահարումներ
   
    ՍԱՏ-ի հիվանդությունների ժամանակ ԲԽԼ- ի էրոզիվ-խոցային ախտահարումները առա¬ջա¬նում են հիմնականում տրոֆիկայի խանգարումների պատճառով:
    Ստամոքսի խոցային հիվանդության, լյարդի ախտահարումների, կոլիտի, էնտերոկոլիտի ժամանակ առաջանում է ԲԽԼ-ի էրոզիվ և խոցային ախտահարումներ: Կրկնվող աֆտոզ ստոմատիտը ուղիղ կապ ունի ՍԱՏ- ի պաթոլոգիաների հետ(այն հայտնաբերվում է 50% այն հիվանդների մոտ, ովքեր տառապում են քրոնիկ ստամոքսաբորբով, ստամոքսի և 12 մ.աղու խոցով):

    ԲԽԼ-ի գույնի փոփոխություններ – խոցային հիվնադության սրացման, էնտերոկոլիտի, կոլիտի ժամանակ հաճախ առաջանում է կատառալ լնդաբորբ, լեզվաբորբ կամ ստոմատիտ, որոնց ծանրության աստիճանը կախված է հիմնական հիվանդության ընթացքից և սրացումների քանակից: Օջախի շուրջ լորձաթաղանթը լինում է հիպերէմիկիսկքրոնիկ ընթացքի ժամանակ ցիանոտիկ: Ստամոքսի խոցի, խոցի արյունահոսության ժամանակ ԲԽԼ-ն գունատ է, կարցինոմային ժամանակ փափուկ և կարծր քիմքի վրա առաջանւոմ են շագանակագույն բծեր:

Թքարտադրության խանգարումներ – կարող են իհյատ գալ հիպո- և հիպերսալիվացիայի երևույթներ:Ստամոքսի և 12 մատնյա աղու խոցային հիվանդության ժամանակ նկատվում են փոքր թքագեղձերի ֆունկցիոնալ փոփոխություններ: Ստամոքսի խոցի ժամանակ սկզբնական շրջանում առկա է թքարտադրության ուժեղացում իսկ հետագայում պակասում և հիվանդնորը գանգատվում են ԲԽ-ի չորությունից:

Բուժումը
Որպես օրենք կատառալ գինգիվիտը, ստոմատիտը, լեզվաբորբը, որոնք առաջանում ՍԱՏ-ի հիվնադությունների ֆոնի վրա, առանձնահատուկ միջամտության կարիք չունեն: Անհրաժեշտ է միայն անհատական հիգիենայի պահպանում, բերանի խոռոչի խնամք: Նշանակվում է հականեխիչների լուծույթների լուծույթներ տեղային կիրառման համար:
Անհրաժեշտ է բուժել հիմնական հիվանդությունը: Հաշվի առնելով B խմբի վիտամինների անբավարարությունը, անհրաժեշտ է նշանակել B վիտամինային կոմպլեքս, պոլիվիտամիններ(Դեկամեվիտ, Գլյուտամեվիտ, Ունիկապ) կամ ներարկումներ (թիամին, ռիբոֆլավին, պիրիդօքսին, ցիանկոբալամին):