Արտաքին սեռական օրգանների նախաքաղցկեղային հիվանդություններից են կրաուրոզը, լեյկոպլակիան և էրիտրոպլակիան, որոնք հաճախ հանդիպում են ծերունական հասակում և կապված են նյարդա-էնդոկրին խանգարումների հետ։

Վուլվայի կրաուրոզ. Իրենից ներկայացնում է ատրոֆիկ պրոցես, որը հանգեցնում է արտաքին սեռական օրգանների մաշկի և լորձաթաղանթի ախտաբանական կնճռոտման։ Խոշորադիտակային՝ արտաքին սեռական օրգանները հիշեցնում են ճմռթված պերգամենտային թերթ։ Հիվանդությունը սկսվում է պտկիկային և ռետիկուլյար շերտերի այտուցից, որը բերում է շարակցահյուսվածքային թելերի շերտազատմանը և կազմափոխմանը։ Այտուցված տեղամասերում առաջանում է կոպիտ թելավոր շարակցական հյուսվածք, տեղի է ունենում էլաստիկ թելերի ոչնչացում և շարակցական հյուսվածքի հիալինիզացիա (առաջին փուլ)։

Պտկիկային շերտի սկլերոզը ուղեկցվում է ճարպային և քրտնագեղձերի ատրոֆիայով։ Մաշկը դառնում է լարված, փայլուն, փխրուն, բաց վարդագույնից մինչև վառ կարմրավուն։ Մեծ և փոքր սեռական շրթերը այտուցված են, հիպերտրոֆիայի ենթարկված։
Պրոցեսի 2-րդ փուլում նկատվում է ատրոֆիկ փոփոխությունների առաջընթաց, մաշկը դառնում է չոր, սպիտակավուն, նեղանում է հեշտոցամուտքը։
Պրոցեսի 3-րդ՝ սկլերոտիկ փուլում առաջանում են արտաքին սեռական օրգանների լրիվ ատրոֆիա և սկլերոզ։ Մեծ սեռական շրթերը վեր են ածվում նուրբ բարակ գլանիկների, փոքրերը՝ կնճռոտվում են, դառնում դժվար նկատելի, փոքրանում է ծլիկը։ Խիստ նոսրանում է մազածածկույթը և քչանում է ճարպագեղձերի թիվը։ Մաշկը և լորձաթաղանթը բարակում են, ստանում խամրած մոխրաերկնագույն երանգ։ Հյուսվածքների սկլերոզը առաջ է բերում հեշտոցամուտքի, միզուկի և հետանցքի նեղացում։

Սեռական ակտը դժվարացած է կամ անհնարին, միզարձակումը կարող է լինել հաճախացած և ցավոտ։
Հիվանդությունը սկսվում է աննկատ, երբեմն չի դրսևորվում որոշակի ախտանիշներով և հայտնաբերվում է միայն կանխարգելիչ զննումների ժամանակ։ Սակայն հաճախ կրաուրոզը ուղեկցվում է վուլվայի քորով, որը կարող է լինել երկարատև, հաճախ տան¬ջող, ուղեկցվել նևրոտիկ խանգարումներով, անքնությամբ, աշխատունակության իջեցմամբ, քերծվածքներով, ճեղքվածքներով և վուլվայի բորբոքմամբ։ Ախտորոշումը առանձին դժվարություն չի ներկայացնում և հիմնված է անամնեստիկ տվյալների ու սեռական օրգանների զննման և յոդի փորձի վրա։ Յոդի լուծույթով օջախները մշակելիս դրանք մնում են սպիտակ, յոդով չեն ներկվում։ Ախտորոշմանը օգնում են բջջաբանական հետազոտությունը, կոլպոսկոպիան, հատկապես նշանակիր կոլպոսկոպիան և Շիլլերի փորձը։

Վուլվայի լեյկոպլակիան բնութագրվում է էպիթելի հիպերպլազիայով՝ զուգակցված ենթաէպիթելային հյուսվածքի լիմֆոհիստոցիտային ներսփռանքով։ Մանրադիտակային հետազոտությամբ այն դրսևորվում է տարբեր տրամագծերի սպիտակ բծերի, թաղանթի առաջացումով, որը ըստ երանգավորման հիշեցնում է ազբեստ (անկիզաքար): Ծածկույթային էպիթելում մանրադիտակային մեթոդով հանդիպում են հիպեր- և պարակերատոզ, ականտոզ, որոնց ֆոնի վրա հետագայում զարգանում է հյուսվածքների սկլերոզ:

Տարբերում են հիպերկերատոզի արտահայտման երեք աստիճան.
-տափակ,
-հիպերտրոֆիկ,
-գորտնուկավոր։
Տեղակայվում է ոչ միայն վզիկի հեշտոցային մասում, այլև վուլվայի և հեշտոցի լորձաթաղանթի վրա։ Լեյկոպլակիան չոր, սպիտակ վահանիկների ձևով կարող է լինել սահմանափակ կամ տարածված ամբողջ վուլվայի վրա։ Տափակ վահանիկները սովորաբար չեն բարձրանում շրջակա հյուսվածքներից վեր և ախտահարում են մեծ մակերես։

Սահմանափակ ախտահարման տիպով են ընթանում սովորաբար հիպերտրոֆիկ և գորտնուկավոր ձևերը։
Պատճառագիտությունը. Մինչև վերջ պարզաբանված չէ։ Տարբերում են պատճառագիտության մեջ էնդոգեն և էկզոգեն պատճառներ։ Էնդոգեն պատճառներից են հորմոնային հոմեոստազի խանգարումները, օրգանիզմի ձևաբանական և ֆունկցիոնալ հատկանիշների ծերունական վերակառուցումը։ Էկզոգեն պատճառներից են վարակիչ, քիմիական, ռադիացիոն գործոնները։ Նախաքաղցկեղային պրոցեսների շարքին է դասվում միայն լեյկոպլակիան՝ բազալ-բջջային հիպերակտիվությամբ ու ատիպիզմով։ Պրեինվազիվ տափակ բջջային քաղցկեղը զարգանում է այդ խմբի հիվանդների 15-75%-ի մոտ։ Հասարակ լեյկոպլակիան, առանց բազալ-բջջային հիպերակտիվության կամ ատիպիզմի, չի համարվում նախաքաղցկեղային վիճակ։
Հաճախ լեյկոպլակիան հանդիպում է միայնակ, երբեմն նկատվում են ախտահարման մի քանի օջախներ։ Կարող է նկատվել ախտաբանական այդ վիճակի ինչպես կայունացում, այնպես էլ լեյկոպլակիայի չափերի մեծացում։

Ախտորոշումը. Կոլպոսկոպիայի ժամանակ եղջերացող մակերեսները սովորաբար սակավ թափանցելի են և կախված լեյկոպլակիայի հաստությունից, դրսևորվում են կամ որպես պարզ, սպիտակ բիծ, կամ որպես սպիտակ, թմբիկավոր, առանց անոթների մակերես: Գլիկոգենի պակասության հետևանքով Շիլլերի փորձը բացասական է։ Ոչ հազվադեպ կրաուրոզը և լեյկոպլակիան զուգակցվում են, որը հատկապես բարձրացնում է լեյկոպլակիայի հատվածների չարորակացման վտանգը։ Առաջանում են բազմաշերտ տափակ էպիթելի արտահայտված հաստացում, բջջային և կորիզային պոլիմորֆիզմ ախտաբանական միտոզ, եղջերացող բջիջների խմբի մեջ տիպիկ քաղցկեղային «մարգարիտներ»։ Մաշկում առաջանում են հիստոցիտար և լիմֆոիդ բջիջների ներսփռանք անոթների գերլցվածություն, հյուսվածքների այտուց, սակայն բազալ թաղանթը մնում է պահպանված:

Կանխագուշակումը. Լեյկոպլակիան հազվադեպ է վերածվում քաղցկեղի, այդ իմաստով դրա կանխագուշակումը բարենպաստ է, իսկ կրաուրոզինը՝ անբարենպաստ։

Բուժումը. Կրաուրոզի և հասարակ լեյկոպլակիայի բուժումը համալիր է, խիստ անհատական և ախտածնական։ Մեծ տեղ են տրվում փսիխոբուժմանը և հանգստացնող միջոցների կիրառմանը (կատվախոտի արմատներ, տրիօքսազին, սեդուքսեն և այլն): Օրվա մեջ մի քանի անգամ ցուցված է արտաքին սեռական օրգանների լվացում սոդայի լուծույթով, երիցուկի կամ նարգիզի եփուկով, ֆուրացիլինի լուծույթով (1:5000): Հատուկ ուշադրություն է դարձվում անձնական հիգիենային և սննդակարգին։ Խորհուրդ չի տրվում օգտագործել կալիում պերմանգանատի, բորաթթվի լուծույթներ, քանի որ դրանք չորացնում և գրգռում են հյուսվածքները։ Խորհուրդ չի տրվում օգտագործել նաև սուր, գրգռիչ, ապխտած սնունդ, մուգ թեյ, սուրճ, ալկոհոլ, տապակած և պահածոյացված սննդամթերք։ Ցանկալի է կաթնամրգա- բանջարեղենային սննդակարգը։ Մեծ տեղ է տրվում տեղային բուժմանը զանազան քսուկների, մոմիկների ձևով (0,1-0,25 %՝ սինեստրոլային, 0,5%՝ պրեդնիզոլոնային, 1-2,5%՝ հիդրոկորտիզոնային քսուկներ, ցելեստոդերմ, դերմովիտ, քսուկ մենթոլով, անեստեզինով, վիտամին A-ով և այլն:

Նշանակվում է արտաքին սեռական օրգանների շրջանում գերձայն, 12-20 անգամ 15-20 րոպե տևողությամբ։ Հիվանդության համառ ընթացքի դեպքում ցուցված է սպիրտ-նովոկաինային բլոկադա, կատարվում է 2-5 բլոկադա՝ շաբաթը մեկ անգամ և օքսիգենոթերապիա։ Կան տվյալներ լազերաբուժման և կրիոբուժման արդյունավետության մասին: Կրաուրոզով և լեյկոպլակիայով հիվանդները վերցվում են երկարատև դիսպանսեր հսկողության տակ։ Համալիր բուժումը բարենպաստորեն է անդրադառնում ախտաբանական պրոցեսի ընթացքի վրա և կանխում չարորակացման հնարավորությունը։ Ատիպիզմի և դիսպլազիայի, ինչպես նաև բուժման չենթարկվող ձևերի ժամանակ ցուցված է կրիոթերապիան, վիրահատական բուժումը՝ ախտահարված օջախի հեռացումը։ Կատարվում են էքսցիզիա, կոնիզացիա կամ վզիկի ամպուտացիա։ Չարորակացմա1 կասկածի դեպքում ցուցված է բիոպսիան։ Ախտորոշումը հաստատվելիս դիմում են վուլվոէկտոմիայի և ճառագայթային բուժման։

Հեշտոցի էրիտրոպլակիա. Իրենից ներկայացնում է էպիթելի մակերեսային շերտի հյուծում՝ եղջերացման երևույթներով։ Էրիտրոպլակիայի տեղամասերն ունեն հստակ ուրվագծեր, փայլուն կարմիր մակերես, հպվելիս արյունահոսում են։ Կոլպոսկոպիայի ժամանակ նկատելի են էրիտրոպլակիայի մակերեսները՝ էպիթելի հյուծմամբ և դրանց տակ դասավորված հյուսվածքների գերարյունությամբ, որը դրան տալիս է վառ կարմիր գույն։ Հիպերկերատոզը և պարակերատոզը բացակայում են, նկատվում է բազալ և պարաբազալ բջիջների ատիպիկ հիպերպլազիա։ Էրիտրոպլակիայի կարմիր գույնը պայմանավորված է ատրոֆիայի ենթարկված էպիթելային ծածկույթի տակից անոթային ցանցի թափանցումով։ Բազալ և պարաբազալ բջիջների տիպիկ հիպերպլազիայի առկայությունը ցուցում է էրիտրոպլակիան նախաքաղցկեղային վիճակ համարելու համար և որոշելու արմատական բուժական գործելակերպ՝ էքսցիզիա կամ դրա լրիվ դեստրուկցիա (դիաթերմոկոագուլյացիա, կրիոբուժում, լազերային ճառագայթով վապորիզացիա)։

 

 

 

Էլեկտրոնային նյութի սկզբնաղբյուրը ՝ Doctors.am

Նյութի էլէկտրոնային տարբերակի իրավունքը պատկանում է Doctors.am կայքին